Metformin, aslen 100 yıl önce Fransız leylaklarından elde edilen kimyasal bir bileşiktir.
ABD Gıda ve İlaç İdaresi, metformini Tip 2 diyabet tedavisi için neredeyse otuz yıl önce onayladı, ancak resmi olarak bir kilo verme ilacı olarak kabul edilmiyor.
Kilo vermek için veya yaşlı yetişkinlerde potansiyel olarak yaşlanmayı geciktirmek için etiket dışı olarak giderek daha fazla kullanılıyor.
Metformin nasıl çalışır?
Metformin Kan şekeri seviyenizi üç şekilde düşürmenize yardımcı olur :
- Karaciğerinize daha az glikoz yapmasını söyler .
- İnsülin direncinizi düşürür , yani kaslarınızın insülini daha iyi kullanmasını sağlar, böylece glikoz kanınızda kalmak yerine kaslarınıza girebilir .
- Bağırsaklarınızın yiyeceklerden daha az glikoz emmesine yardımcı olur .
Herhangi bir ilaç gibi, metforminin de yan etkileri olabilir. Çoğu hafiftir, ancak birkaçı ciddi olabilir.
METFORMİN BENZERİ ETKİ: BERBERİN
Metforminin sık yan etkileri
Hastaların 10’da 1’i (bazı araştırmalarda 3’te 1’i) yan etkilerden şikayet eder.
En yaygın yan etki sindirim sistemindeki rahatsızlıklardır;
- İshal (Bazen hastaneye kaldırılacak kadar şiddetli)
- Gaz
- Göğüste ağrılı yanma hissi
- Mide bulantısı
- Karın ağrısı
- Kusma
Metformin düşük dozda başlatıldığında ve zamanla yavaş yavaş artırıldığında bu tür yan etkiler daha az görülür. Birçok kişi günde bir kez 500 miligramlık küçük bir metformin dozu ile başlar ve dozaj günde en az 1.500 miligrama ulaşana kadar birkaç hafta içinde yükselir.
Metformin hastalarının çoğu ilk bir hafta boyunca mide rahatsızlığı, kramplar, çok az gıdayla tokluk hissi ve bir miktar ishal yaşayabilir. Bunlar genellikle geçer, ancak bazı insanlarda geçmez! Yan etkiler devam ediyorsa ilaç kesilmelidir.
Sindirim sistemi dışında ise en yaygın şu yan etkiler görülür:
- Tat lamada değişiklik, özellikle metalik tat
- Zayıflık veya yorgunluk
- Baş ağrısı
Metforminin Nadir Yan Etkileri
Hipoglisemi
B12 Vitamini eksikliği (anemi)
B12 vitamini eksikliği anemi dışında angular chelilitis denen ağız köşelerinde ciltte çatlaklar ve yaraların olduğu ciddi ve çok rahatsız edici bir dudak rahatsızlığı görülebilir.
B12 vitamin eksikliğine bağlı olarak , periferik nöropati, yani ayaklarınızda ve bacaklarınızda zaten diyabet için bir risk olan uyuşma veya karıncalanmaya neden olabilir
Bazı insanlar (bir çalışmada %5’ten azdı) uzun süreli salımlı metformin aldıklarında mide ekşimesi , baş ağrıları , üst solunum yolu enfeksiyonu ve ağızlarında kötü bir tat bildirdiler. Düzenli formül kullanan kişilerin %12’ye kadarında bu yan etkiler görüldü. Ayrıca grip benzeri semptomlar, terleme, kızarma, kalp çarpıntısı , kızarıklık ve tırnak sorunları bildirdiler .
Metforminin Ciddi Yan Etkileri
Laktik asidoz: Bu, kaslarınızın ve kırmızı kan hücrelerinizin doğal olarak yaptığı bir kimyasal olan laktik asitin birikmesinden kaynaklanan tehlikeli bir durumdur. Metformin alırken meydana geldiğinde buna metformin ile ilişkili laktik asidoz (MALA) denir.
“Sahte Düşük”
İlk kez metformin alan kişilerin sıklıkla yaşadığı başka bir yaygın yan etki daha vardır. Buna “sahte düşük” denir.
Metformin gibi bir tedaviye başlayarak veya düşük karbonhidrat diyeti uygulayarak veya her ikisini birden yaparak sürekli olarak yüksek (yani 180 mg/dl’nin üzerinde) çıktıktan sonra kan şekerinizi “normal” bir aralığa düşürdüğünüzde sahte bir düşüş olur! Vücudunuz bu değişime sanki gerçek hipoglisemideymiş gibi (70 mg/dl’nin altında) tepki verir.
Her diyabetlinin farklı kan şekeri eşiği ve farklı semptomları olsa da, kan şekeri 70 mg/dl veya daha düşük olduğunda insanlar genellikle sinirli, yorgun, titrek ve baş dönmesi hissederler.
Bu gibi semptomlar yaşarsanız ve bir şeker ölçüm cihazı ile hissettiğiniz düşüşün gerçekten yanlış olduğunu doğrularsanız (yani, ölçüm cihazınız 100 mg/dl’de olduğunuzu söylüyor), metformini belirtildiği şekilde almaya devam edin. Karbonhidrat yüklemeye başlamayın.
Metformin ve uzatılmış salımlı (ER) metformin karşılaştırması:
Her iki metformin formu da aynı ilaçtır, ancak farklı şekillerde alınırlar. Standart metformin günde iki veya üç kez alınır. Oluşabilecek mide ve bağırsak yan etkilerini azaltmak için insanların onu yemeklerle birlikte almaları önerilir – çoğu insan metformini kahvaltı ve akşam yemeği ile alır. Uzatılmış salımlı metformin günde bir kez alınır ve akşam yemeğiyle birlikte alınmalıdır. Bu, gece boyunca yüksek glikoz seviyelerini tedavi etmeye yardımcı olabilir.
Metformin etkileşimleri: Metformin alırken nelerden kaçınmalıyım?
Metformin, diüretikler , glokom ilaçları, kortikosteroidler, tiroid ilaçları, doğum kontrol hapları ve diğer östrojen ilaçları ve kalsiyum kanal blokerleri dahil olmak üzere aldığınız diğer ilaçlarla ilgili sorunlara neden olabilir . Ayrıca, asit reflü ilaçları ile birlikte metformin alırsanız , B12 vitamini eksikliği yaşama olasılığınız daha yüksek olabilir.
CT taraması veya MRI gibi kontrast boya kullanan bir görüntüleme testi yaptırmadan önce metformin almayı bırakmanız gerekir. Boya ve ilacın kombinasyonu, laktik asidoza yol açan bir reaksiyona neden olabilir.
Kimler Ciddi Yan Etkiler Açısından Yüksek Risk Altındadır?
Ciddi sorun riski nedeniyle, aşağıdaki durumlarda doktorunuz muhtemelen farklı bir ilaç önerecektir:
- Metformin veya diğer ilaçlara karşı alerjik bir reaksiyon geçirdiyseniz
- Kontrol altında olmayan diyabetiniz varsa
- Karaciğer veya böbrek sorunlarınız varsa
- Şiddetli bir enfeksiyon geçiriyorsanız
- Son zamanlarda kalp krizi veya kalp yetmezliği geçirdiyseniz
- Solunum veya kan akışı sorunlarınız varsa
- Çok alkol alıyorsanız
Metforminin uzun süreli kullanımdaki yan etkileri/etkileri
Uzun süreli metformin kullanımı hafıza kaybına ve bunamaya neden olabilir mi?
Belli değil. Araştırmacılar on yılı aşkın bir süredir metformin ile hafıza kaybı arasındaki bağlantıyı araştırıyorlar. Birkaç çalışma , metformin kullanımı ile daha yüksek demans gelişme riski arasındaki olası bağlantıyı vurgulamıştır . Diğer çalışmalar bunun tersini bulmuştur: metformin kullanan kişilerde bunama gelişme riski daha düşüktür .
Metformin kullanımından bağımsız olarak, araştırmalar diyabetin kendisinin demans riskinizi iki kattan fazla artırdığını gösteriyor gibi görünüyor. Bu nedenle, metformin alıyorsanız ve bir yan etki olarak hafıza kaybı yaşıyorsanız, buna neden olan diyabetiniz (ilaç değil) olabilir.
Genel olarak, metformin ve bunama ile ilgili araştırma karışıktır ve henüz kesin değildir.
Uzun süreli metformin kullanımı böbrek hasarına neden olabilir mi?
Metformin böbrek hasarına neden olmaz. Böbrekler, ilacı idrarınız yoluyla sisteminizden işler ve temizler.
Böbrekleriniz düzgün çalışmıyorsa, metforminin sisteminizde birikebileceği ve laktik asidoz adı verilen bir duruma neden olabileceği endişesi vardır. Laktik asidoz, vücutta tehlikeli miktarda laktik asit olduğu zamandır. Hayatı tehdit edici olabilir ve sağlık uzmanınızın böbrek fonksiyonunuzu izlemesinin ana nedeni budur .
Uzun süreli metformin kullanımı PCOS’u daha da kötüleştirebilir mi?
Hayır. Polikistik over sendromu (PCOS), metforminin uzun vadeli bir yan etkisi değildir. PCOS, kadın kısırlığının en yaygın nedenlerinden biridir . PKOS ayrıca Tip 2 diyabet gelişimi için bir risk faktörüdür . Bu nedenle, sağlık uzmanlarının PKOS’lu kadınları diyabet için düzenli olarak kontrol etmeleri önerilir .
Metformin aslında PKOS için bir tedavi seçeneğidir . Hormonal kontraseptifler ( doğum kontrolü ) ve sağlıklı yaşam tarzı değişiklikleri işe yaramadıysa denenebilir . PKOS , yüksek kan şekeri seviyelerine yol açabilen insülin direncine neden olabilir . Metformin bununla savaşır. Metformin ayrıca düzensiz adet tedavisine yardımcı olabilir ve hormonal kontraseptifleri tolere edemeyen PKOS ve Tip 2 diyabetli kadınlar için iyi bir seçenek olabilir.
Metformin daha uzun yaşamanıza yardımcı olabilir mi?
Belli değil. Daha uzun ve daha sağlıklı bir yaşam sürme umuduyla metformin alan kişilerle röportaj yapan birçok haber makalesi bulunmaktadır. Bu insanlar şeker hastası değildir, ancak kanser risklerini azaltabileceğini ve onları genel olarak daha sağlıklı hale getirebileceğini düşündükleri için metformin alırlar.
2000’lerin başında yapılan araştırmalar , metforminin farelerde yaşam beklentisini uzattığını gösterdi, ancak bunun insan ömrü üzerindeki etkisi şu anda bilinmiyor. Bazı araştırmacılar , metforminin yaşlanmayı geciktirmede etkili olabileceğine inanıyor , ancak araştırmalar devam ediyor . Metforminin diyabeti olmayan kişilerde yaşam beklentisini uzatıp uzatamayacağını belirlemeden önce daha fazla insan çalışmasına ihtiyacımız var.
Metformin kanser riskini azaltabilir mi?
Mümkün. Diyabetli kişilerde kanser riski daha fazla olabilir . Bununla birlikte, daha yeni araştırmalar, metforminin kanseri tedavi etmede ve önlemede etkili olabileceğini göstermiştir. 2015 ve 2018’de yayınlanan araştırmalar, metformin alan kişilerin kanser riskinin daha düşük olabileceğini öne sürerken, bazı araştırmalar riskin %30 ila %50 arasında azaldığını öne sürüyor.
Bazı araştırmacılar, metforminin tümör hücresi büyümesini yavaşlatarak veya durdurarak kanser riskini azalttığını öne sürdüler . Ancak, bu araştırma hala sınırlıdır. Destekleyici çalışmalarda metforminin kendisinin kanser riskini azaltıp azaltmadığını söylemek de zordur, çünkü başka tedaviler ve müdahaleler söz konusu olabilir. Şu anda mevcut verilere dayanarak, şu anda kanseri tedavi etmek için metforminin reçete edilmesi olası değildir.
