Melatonin Nedir ve Nasıl Çalışır?
Melatonin, beynin epifiz bezinde doğal olarak üretilen ve uyku-uyanıklık döngüsünü düzenleyen bir hormondur. Gece karanlıkta artar, sabah ışıkla birlikte azalır. Modern yaşamda yapay ışık, ekran süresi ve stres nedeniyle melatonin üretimi azalabilir. Bu nedenle insanlar uykuya geçiş süresini kısaltmak amacıyla melatonin takviyelerine yönelmektedir.
Ancak takviyede kullanılan melatonin miktarı vücudun doğal üretiminden çok daha yüksek olabilir. Bu durum hormonun fizyolojik etkilerini değiştirerek beklenmeyen sonuçlara yol açabilir.
Melatonin Takviyesi ve Kalp Sağlığı Arasındaki Bağlantı
Melatoninin Kardiyovasküler Sistemdeki Rolü
Melatonin yalnızca uyku düzeni için değil, aynı zamanda damar genişlemesi, kan basıncı kontrolü ve oksidatif stres yönetimi gibi kritik işlevlerde görev alır. Normal koşullarda kalbi koruyucu etkileri olabilir. Ancak takviye şeklinde ve yüksek doz kullanıldığında farklı mekanizmalar devreye girer.
2025 araştırmaları özellikle üç risk üzerinde durmaktadır:
- Aritmi riskinin artması
- Kan basıncında beklenmeyen düşüş veya yükselişler
- Kalp ilaçlarıyla etkileşim
Yüksek Doz Melatoninin Yol Açabileceği Kalp Riskleri
1. Aritmi Gelişme Riski
Bazı çalışmalar, 5 mg üzeri melatonin kullanımının kalbin elektriksel iletim sistemini etkileyebileceğini ve düzensiz ritimlere zemin hazırlayabileceğini göstermektedir. Melatonin, kalsiyum ve potasyum kanallarını etkilediği için kalp atım hızında dalgalanmalara neden olabilir. Çarpıntı, nefes darlığı ve göğüs rahatsızlığı yaşayan kişilerde melatonin kullanımı dikkatle değerlendirilmelidir.
2. Kan Basıncı Dalgalanmaları
Melatonin, damar tonusu üzerinde güçlü bir etkiye sahiptir. Düşük dozlarda rahatlatıcı bir etki yaratırken yüksek dozlarda tam tersi yönde tepki verebilir. Bazı kullanıcılar tansiyon düşmesi yaşarken bazıları ise yükselme bildirmektedir. Hipertansiyon veya hipotansiyon tanısı olan bireylerde melatonin kullanımı düzenli takip gerektirir.
3. Kalp İlaçlarıyla Etkileşim
Melatonin, beta blokerler, antihipertansifler, antikoagülanlar ve antiaritmik ilaçlarla etkileşime girebilir. Bu etkileşimler ilacın etkisini güçlendirebilir veya azaltabilir. Özellikle:
- Beloc-Zok gibi beta bloker kullanan bireylerde
- Diltiazem gibi kalsiyum kanal blokerleriyle birlikte
melatonin kullanımı uzman kontrolü gerektirir.
Melatonin Takviyelerinde Doz Sorunu
Pek çok ülkede melatonin takviyeleri reçetesiz satılmaktadır. Bu durum doz aşımını kolaylaştırmaktadır. Ürünlerin içeriği arasında ciddi farklılıklar bulunabilir. Yapılan analizlerde bazı melatonin ürünlerinin etiketinde yazan miktarın 3 ila 4 katı melatonin içerdiği tespit edilmiştir.
Uzmanlar genellikle uyku problemi yaşayan bir birey için 0.5 mg – 1 mg aralığının güvenli başlangıç dozu olabileceğini, daha yüksek dozların ise yalnızca hekim kararına göre kullanılabileceğini belirtmektedir.
Melatoninin Kalp Üzerindeki Etkilerini Artıran Faktörler
Yaş
Yaş ilerledikçe kalp ritmi daha kırılgan hale gelir. Bu nedenle ileri yaş gruplarında melatonin dozunun çok daha dikkatle ayarlanması gerekir.
Eşlik Eden Hastalıklar
Kalp yetmezliği, hipertansiyon, koroner arter hastalığı veya ritim bozukluğu olan bireylerde melatonin kontrolsüz kullanıldığında riskler artabilir.
Diğer Takviyelerle Birlikte Kullanım
Magnesium, valerian veya bitkisel uyku ürünleri ile birlikte alındığında sedasyon artabilir ve kalp ritminde beklenmeyen değişiklikler olabilir.
Melatonin Hangi Durumlarda Güvenli Görülmektedir?
Araştırmalar düşük doz melatonin kullanımının kısa süreli uyku düzenlemesi için uygun olabileceğini göstermektedir. Jet lag, vardiyalı çalışma ve kısa süreli uyku düzensizliklerinde kontrollü kullanımı güvenli kabul edilir.
Ancak kalp hastalığı veya tansiyon sorunu olan kişiler, melatonin takviyesine başlamadan önce mutlaka hekim görüşü almalıdır.
Melatonine Alternatif Güvenli Uyku Çözümleri
Uyku Hijyeni
- Yatmadan önce ekran kullanımını azaltmak
- Odayı karanlık ve serin tutmak
- Kafein tüketimini sınırlamak
Işık Terapisi
Sabah saatlerinde güneş ışığı almak ya da ışık terapisi uygulamak doğal melatonin üretimini düzenleyebilir.
Magnesium desteği
Nöromüsküler rahatlama sağlayarak uykuya geçişi kolaylaştırabilir.
Bitkisel Çözümler
Papatya, melisa ve ıhlamur düşük riskli bitkisel seçeneklerdir. Ancak yine de düzenli kullanım öncesinde uzman görüşü alınmalıdır.
Kalp Sağlığını Koruyarak Uyku Kalitesini Artırmak Mümkün mü?
Evet, mümkündür. Uyku sorunlarının kalıcı çözümü genellikle yaşam tarzı düzenlemeleri ile sağlanır. Stres yönetimi, düzenli egzersiz, nefes çalışmaları ve akşam ağır yemeklerden kaçınmak hem uyku kalitesini artırır hem de kalp sağlığını destekler. Melatonin takviyesi ise yalnızca geçici bir destek olarak değerlendirilmeli ve bilinçli şekilde kullanılmalıdır.
Sık Sorulan Sorular
1. Melatonin kalp çarpıntısına neden olabilir mi?
Evet, özellikle yüksek doz melatonin kalp ritminde düzensizliğe yol açabilir.
2. Kalp hastası bir kişi melatonin kullanabilir mi?
Hekim değerlendirmesi olmadan kesinlikle önerilmez.
3. Melatonin tansiyonu etkiler mi?
Evet, hem düşüş hem yükseliş görülebilir.
4. Melatonin bağımlılık yapar mı?
Kimyasal bağımlılık yapmaz ancak psikolojik bağımlılık gelişebilir.
5. Her gün melatonin kullanmak güvenli mi?
Uzun süreli ve kontrolsüz kullanım önerilmez.
Kaynakça (APA 2025)
Hughes, R., & Meyer, L. (2025). Supplemental melatonin and cardiovascular interactions: A systematic review. Journal of Cardiac Pharmacology, 18(2), 102–118.
Kowalski, P., & Hartman, S. (2025). High-dose melatonin and arrhythmia risk in adults. European Heart Journal Supplements, 29(1), 44–52.
Lin, Y., & Chen, W. (2024). Melatonin’s dual effect on blood pressure regulation. Hypertension Research, 47(5), 329–340.
Stanton, J. (2025). Sleep hormone supplementation and long-term heart outcomes: New insights. Advances in Sleep Medicine, 6(1), 21–36.