Kimyasallara maruz kalan kız çocuklarında erken ergenlik riski artabilir. Bu durum, hormonlarla etkileşime giren çevresel maddeler nedeniyle meydana gelebilir.
Özellikle Batı Avrupa, Kuzey Amerika ve bazı Asya ülkelerinde bu düşüş daha belirgin olmuştur. Örneğin, 20. yüzyılın başlarında ortalama ergenlik yaşı 12-13 iken, bazı çalışmalarda bu yaşın 10-11’e kadar düştüğü gözlemlenmiştir.
Olası Nedenler:
- Beslenme ve Obezite: Modern diyetlerde artan kalori ve yağ tüketimi, vücut yağ oranının artmasına yol açmaktadır. Vücut yağının artması, östrojen hormonunun erken salgılanmasına neden olarak ergenlik yaşını öne çekebilir.
- Çevresel Etkenler: Hormon bozucu kimyasallar (endokrin bozucular), özellikle plastiklerde, kozmetiklerde ve tarım ilaçlarında bulunabilir. Bu kimyasallar, hormonal dengeyi etkileyerek erken ergenliği tetikleyebilir.
- Stres ve Psikososyal Faktörler: Aile içi stres, şehir hayatının getirdiği yoğun baskılar ve diğer psikososyal faktörler de ergenlik yaşını etkileyebilir.
Erken Ergenliğin Olumsuz Etkileri hakkında Araştırmalar Ne Diyor?
- Journal of Adolescent Health (2021): Erken ergenlik yaşayan kız çocuklarında psikolojik sıkıntıların daha yaygın olduğunu ve bu çocukların, yaşıtlarına göre daha fazla depresyon ve anksiyete yaşadıklarını göstermiştir.
- American Journal of Epidemiology (2020): Erken menarş ile obezite ve tip 2 diyabet arasında güçlü bir bağlantı bulmuştur. Bu çalışma, erken ergenliğin metabolik hastalık risklerini artırdığına dikkat çekmektedir.
- Pediatrics (2018): Erken ergenlik yaşayan kız çocuklarının, yaşıtlarına göre daha kısa boylu oldukları ve kemik yoğunluklarının daha düşük olduğu bulunmuştur. Bu çalışma, özellikle ergenlik döneminde hormonların kemik gelişimi üzerindeki etkilerine vurgu yapmaktadır.
- Lancet Oncology (2019): Erken ergenliğin, ileriki yaşamda meme kanseri riskini artırabileceğine dair güçlü kanıtlar sunmaktadır. Özellikle uzun süreli hormonal maruziyetin bu riski artırdığı belirtilmiştir.
Kimyasal Maddeler Kızlarda Erken Ergenliği Tetikliyor
Kız çocuklarında ergenliğin erken başlaması, son yıllarda artan bir trend haline geldi. Yapılan araştırmalar, bu durumun çevresel kimyasallara maruz kalmanın bir sonucu olabileceğini öne sürüyor. Bu kimyasallar, vücudun endokrin sistemi üzerindeki hormonlarla etkileşime girerek erken ergenliği tetikleyebilir. Endocrinology dergisinde yayımlanan bir çalışmaya göre, belirli kimyasallara maruz kalan kız çocukları daha erken yaşlarda ergenliğe girebilir.
Endokrin Bozucu Kimyasallar (EDC’ler) ve Ergenlik
Endokrin bozucu kimyasallar (EDC’ler), vücudun hormon sistemini etkileyen maddelerdir. Bu maddeler, hormonların işlevini taklit edebilir, engelleyebilir ya da hormonların işleyişine müdahale edebilir.
Çalışmanın baş yazarı Dr. Natalie Shaw, ergenlik sürecini kontrol eden beyin hücreleri üzerinde yapılan araştırmalar sonucunda, bu kimyasallardan bazılarının erken ergenlik riskini artırabileceğini belirtti.
Araştırma kapsamında, 10.000 çevresel bileşen tarandı ve bu maddelerden bazıları, kız çocuklarında erken ergenliği tetikleyebilecek maddeler olarak tanımlandı. Bu maddeler arasında, bazı deterjanlar, parfümler ve kişisel bakım ürünlerinde kullanılan musk ambrette adlı bir koku verici madde ve bazı ilaçlar yer alıyor.
Musk Ambrette’nin Riskleri
Musk ambrette, sentetik bir misk bileşiğidir ve parfüm endüstrisinde yaygın olarak kullanılmıştır. Doğal misk yerine geliştirilmiş olan bu kimyasal madde, tatlı, çiçeksi, hafif odunsu ve misk benzeri bir kokuya sahiptir. Özellikle düşük maliyeti ve güçlü koku profili nedeniyle uzun süre parfüm ve kozmetik ürünlerinde tercih edilmiştir.
Ancak, Musk ambrette bazı sağlık sorunlarıyla ilişkilendirilmiştir. 20. yüzyılın ortalarına doğru yapılan araştırmalar, bu bileşiğin cilt hassasiyeti, alerjik reaksiyonlar ve potansiyel toksisite riskleri taşıdığını göstermiştir. Bu nedenle birçok ülkede Musk ambrette’nin kullanımı yasaklanmış veya sınırlandırılmıştır.
Musk ambrette, misk kokusunun etkisini verebilmek amacıyla üretilen diğer sentetik misklerle birlikte, zaman içinde yerini daha güvenli ve çevre dostu misk alternatiflerine bırakmıştır.
Musk ambrette, özellikle kişisel bakım ürünlerinde kullanılan bir koku maddesidir. Bu kimyasalın beyin kan bariyerini aşabildiği ve sinir sistemi üzerinde etkili olabileceği düşünülüyor. Araştırmalar, musk ambrette’nin, hipotalamusta bulunan gonadotropin salgılatıcı hormon (GnRH) ve kisspeptin reseptörlerini (KISS1R) aktive edebileceğini gösteriyor. Bu reseptörlerin erken uyarılması, kız çocuklarında ergenlik sürecinin beklenenden önce başlamasına yol açabilir.
Musk ambrette’nin potansiyel toksik etkileri nedeniyle Kanada ve Avrupa’da kullanımı sınırlanmış durumdadır. ABD Gıda ve İlaç İdaresi (FDA), bu maddeyi “genel olarak güvenli kabul edilen” maddeler listesinden çıkarmıştır. Ancak, bu koku verici hala bazı kişisel bakım ürünlerinde kullanılmaktadır. Dr. Shaw, ebeveynlerin çocukları için yalnızca federal düzenlemelere uygun ürünler kullanmasının önemine dikkat çekiyor.
Çalışmanın Detayları
Araştırmacılar, 10.000 bileşenden oluşan bir kütüphane kullanarak bu kimyasalları taradı ve insan hücre hatları üzerinde incelemeler yaptı. Araştırmada, GnRH ve KISS1R reseptörleri aşırı ifade edilen insan hipotalamus nöronları ve zebrafish kullanıldı. Bulgular, musk ambrette’nin GnRH nöronlarının sayısını artırdığını ve GnRH ifadesini yükselttiğini gösterdi. Bu sonuçlar, musk ambrette gibi çevresel maddelerin insan sağlığı üzerindeki potansiyel etkilerini daha hızlı ve daha düşük maliyetle değerlendirmek için etkili bir model sundu.
Çalışma, multidisipliner bir ekip tarafından yürütüldü ve çevresel kimyasalların insan sağlığı üzerindeki etkilerini değerlendirmede zaman ve maliyetin nasıl azaltılabileceğini gösterdi.
Öne Çıkan Önemli Bulgular
- Erken ergenlik: Çevresel kimyasallara maruz kalan kız çocukları, erken yaşlarda ergenliğe girebilir.
- Misk ambrette: Bu koku verici madde, kişisel bakım ürünlerinde bulunabilir ve ergenlik sürecini etkileyebilir.
- Kimyasal maruziyeti: Çevresel bileşenler, çocukların gelişim süreçlerinde hormonlarla etkileşime girebilir ve erken ergenliği tetikleyebilir.
- Araştırma modeli: İnsan hipotalamus nöronları ve zebrafish kullanılarak yapılan çalışmalar, çevresel maddelerin etkilerini değerlendirmede etkili bir yöntem sunuyor.
Pratikte İnsanlara Faydası
Bu çalışma, kimyasalların çocukların hormonal gelişim süreçleri üzerindeki etkilerini daha iyi anlamamıza yardımcı olabilir. Ebeveynlerin, çocuklarına kullandıkları kişisel bakım ürünlerinde bulunan kimyasallara dikkat etmeleri önemlidir. Özellikle musk ambrette gibi maddeler içeren ürünlerden kaçınmak, çocukların sağlıklı bir gelişim süreci geçirmelerine katkıda bulunabilir.
Identification of Environmental Compounds that May Trigger Early Female Puberty by Activating the Human GnRHR and KISS1R, Endocrinology (2024)