Monjaro (Tirzepatide) Nedir ve Beslenme Neden Önemlidir?
Monjaro, tirzepatide adlı ilaç olup hem GLP-1 hem de GIP reseptör agonisti olarak etki eder. Kan şekeri kontrolü sağlar, iştahı azaltır, kilo vermeyi destekler. Ancak bu etkilerin en iyi sonucu vermesi için beslenme düzeni kritik rol üstlenir. Yan etkilerin (bulantı, kabızlık, şişkinlik) azaltılması, kas kaybının önlenmesi ve metabolik faydaların uzun vadeli sürdürülmesi beslenmeye bağlıdır. SURMOUNT-4 gibi çalışmalar Monjaro ile kilo kaybı sağlanırken devam eden tedavi ve diyet-egzersiz desteğinin koruyucu etkisi olduğunu göstermiştir.
Ne Yemeli? Beslenme Öğeleri ve Öneriler
Yeterli ve Kaliteli Protein
Monjaro kullanımında iştah düşebilir, öğün sıklığı azalabilir. Bu durum kas kaybı riskini artırabilir. Bu yüzden:
- Günlük protein ihtiyacı ideal olarak 1.2-1.5 gram/kg vücut ağırlığına göre ayarlanmalı.
- Yumurta, tavuk, hindi, balık (özellikle yağlı balıklar), yağsız kırmızı et, baklagiller, bitkisel protein kaynakları (soya, mercimek, fasulye) tercih edilmeli.
- Protein porsiyonları dağıtılmış öğünlerde olmalı; sabah, öğle ve akşam ana öğünlerde protein alınmalı.
Lif ve Kompleks Karbonhidratlar
Lif beslenmeyi doyurucu hale getirir, bağırsak sağlığını destekler ve kan şekerinin ani yükselmelerini engeller:
- Günlük lif alımı 25-30 gram hedeflenmeli.
- Tam tahıllar, tam buğday ekmeği, kinoa, yulaf gibi kompleks karbonhidratlar; baklagiller; meyve ve sebzeler lif için önemli kaynak.
- Beyaz ekmek, beyaz pirinç, rafine karbonhidratlardan kaçınılmalı çünkü bunlar açlık hissini artırabilir ve kan şekerini dengesizleştirebilir.
Sağlıklı Yağlar
Yağlar hem enerji sağlar hem de vitaminlerin emilimine yardımcı olur:
- Omega-3 içeren balıklar (somon, uskumru), ceviz, chia tohumu gibi kaynaklar tercih edilmeli.
- Zeytinyağı, avokado gibi tekli doymamış yağ asitleri içeren yağlar kullanılmalı.
- Doymuş yağ (tereyağı, yağlı kırmızı et) ve trans yağ içeren işlenmiş yağlar mümkün olduğunca sınırlanmalı.
- Yağ oranı yüksek kızartmalar, yağlı fast food gibi öğünlerden kaçınılmalı.
Sıvı Alımı ve Hidratasyon
İlaç iştahı azaltırken, sıvı alımı unutulabilir; ayrıca kabızlık gibi yan etkiler ortaya çıkabilir:
- Günlük su tüketimi yaklaşık 2-2,5 litre önerilir.
- Şekersiz bitki çayları, limonlu su, elektrolit dengesi olan sıvılar tercih edilebilir.
- Kafein ve alkol tüketimi, sıvı kaybına ve mide rahatsızlıklarına yol açabileceği için dikkatle düzenlenmeli.
Öğün Düzeni ve Porsiyon Kontrolü
Diyetin sürdürülebilir olması önemli:
- Gün içinde 3 ana öğün + 1-2 sağlıklı ara öğün şeklinde planlama yapılmalı.
- Öğünler küçük porsiyonlu olmalı, tok hissettiğinde yemek kesilmeli.
- Tabak yöntemi (yemeğin yarısı sebze, çeyreği protein, çeyreği karbonhidrat) kullanılabilir. Ro+1
Nelere Kaçınılmalı? Riskli Gıdalar ve Durumlar
Yüksek Şeker ve Basit Karbonhidratlar
- Şekerli içecekler, şekerli tatlılar, hamur işleri, beyaz un ürünleri kilo verme hedefini zorlaştırabilir.
- Kan şekeri düzeylerinde ani yükselmeler hipoglisemi riski doğurabilir, özellikle insülin ya da sülfonilüre kullananlarda.
Yağlı ve Kızartılmış Gıdalar
- Yağ oranı çok yüksek, kızartma usulü yapılmış yiyecekler mide boşalmasını geciktirebilir, bulantı, rahatsızlık artırabilir.
- Hazır paketli yiyecekler genellikle trans yağ, doymuş yağ, fazla sodyum içerir; bu türler sağlık riskleri taşır.
Aşırı Alkol
- Alkol, karaciğer metabolizmasını etkiler, kalori olarak yüksek olmasının yanı sıra kan şekeri üzerinde oynaklığa yol açabilir.
- Mounjaro ile alkol tüketimi, mide-bağırsak yan etkilerini artırabilir.
Doymuş ve Trans Yağlar, Hazır Gıdalar
- Margarin, hazır krema-ürünleri, fast-foodlar, işlenmiş et ürünleri gibi gıdalardan kaçınılmalı.
- Sodyum içeriği yüksek işlenmiş yiyecekler ödem, tansiyon ve genel metabolik yük açısından zararlı olabilir.
Hipoglisemi Riski Var mı? Dikkat Edilmesi Gerekli Hususlar
Monjaro tek başına genellikle hipoglisemiye neden olmaz çünkü insülin salınımını ancak glikoz düzeyi yüksekken artırır. Ama bazı durumlarda risk oluşabilir:
- Monjaro’ya ek olarak insülin ya da sülfonilüre kullanan bireylerde düşük kan şekeri görülme olasılığı artar.
- Öğün atlamak, uzun süre aç kalmak hipoglisemiye yol açabilir.
- Şeker içeren yiyecekleri çok hızlı tüketmek ani kan şekeri dalgalanmalarına neden olabilir.
- İlk haftalarda doz titrasyonu sırasında mide-bağırsak etkileri nedeniyle beslenme düzeni bozulabilir; bu dönemde dikkatli olunmalı.
2025’ten Klinik Kanıtlar ve Yemek İştahı Üzerine Bulgular
- Bir çalışma, tirzepatide’nun özellikle tatlılara, yüksek yağlı fast food ve karbonhidratlı işlenmiş gıdalara yönelik iştahı belirgin şekilde azalttığını; meyve ve sebze isteğinin etkilenmediğini göstermiştir.
- SURMOUNT-4 çalışması, kilo kaybının devamı için ilacın ve uygun beslenme-yaşam tarzı desteklerinin birlikte sürdürülmesinin önemini vurgulamıştır. İlacın kesilmesi durumunda kaybedilen kiloların bir kısmı geri alınmaktadır.
- “The promise of tirzepatide: A narrative review of metabolic …” adlı inceleme, ilacın inflamasyon markörlerini düşürebileceğini; sağlıklı diyetin bu etkileri desteklediğini ifade ediyor.
Pratik Beslenme Stratejileri: İpuçları
- Yavaş yemek, çiğnemek
İlaç mide boşalmasını geciktirdiğinden, yemekleri acele etmeden, yavaş yiyerek sindirim şikayetleri azaltılabilir. - Öncelikle sebze-protein kombinasyonları
Öğünlerde sebze ve protein kaynaklarını birlikte tüketmek tokluk süresini artırır, kan şekerini dengeler. - Yemek listesi hazırlamak
Haftalık öğün planları yapmak, alışverişte hazır gıda tüketimini sınırlar. - Yan etkiler dönemine özel beslenme
İlk birkaç hafta bulantı, ishal, kabızlık gibi durumlarda hafif ve kolay sindirilebilir gıdalar (pilav, haşlanmış tavuk, çorba, kraker) tercih edilmeli. - Takip ve gereken destek
Diyetisyenle düzenli kontroller yapılmalı; kan şekeri takibi, kilo değişimi, besin alım grafiği hazırlanmalı.
Sık Sorulan Sorular (SSS)
1. Monjaro kullanırken kesin kaç kalori almalıyım?
Kalori ihtiyacı yaş, cinsiyet, vücut ağırlığı, aktivite düzeyi ve hedef kilo kaybına bağlıdır. Tipik olarak hafif bir kalori açığı (örneğin günlük toplam ihtiyacın 500 kalori altı) ile başlanır. Kesin rakam için diyetisyen görüşülmeli.
2. Monjaro ile birlikte düşük karbonhidrat diyeti iyi midir?
Düşük karbonhidrat diyeti bazı kişilerde yararlı olabilir; ancak düşük karbonhidrat beraberinde lif kaybına, enerji düşüklüğüne yol açabilir. Kompleks karbonhidratlar ve sağlıklı yağ-protein dengesi kurulmalı.
3. Öğün atlamak zarar verir mi?
Evet, uzun açlık hipoglisemi veya düşük kan şekeri ataklarına neden olabilir, özellikle glisemik kontrolü olanlar ya da diğer diyabet ilaçlarını kullananlar için. Düzenli öğün ve sağlıklı ara öğünler önemlidir.
4. Meyve yiyebilir miyim? Şeker içerikleri rahatsız edici olabilir mi?
Meyveler lif, vitamin ve antioksidan kaynağıdır. Ancak aşırı şeker içeren meyveler (örneğin üzüm, muz, kurutulmuş meyveler) miktarca dikkat edilerek yenmeli. Daha düşük glisemik indeksli meyveler tercih edilmeli.
5. Monjaro ile kilo verdikten sonra beslenmeye devam etmeli miyim?
Evet. SURMOUNT-4 çalışması kilo koruma için tedaviye ve diyet- egzersiz desteğine devam edilmesinin önemli olduğunu göstermiştir. Kalıcı sağlık faydaları için beslenme alışkanlığı uzun vadeli olmalı.
Sonuç
Monjaro (tirzepatide) tedavisi; kan şekerini düzenleme, iştahı azaltma ve kilo verme etkisiyle dikkat çekiyor. Ancak bu etkiler beslenme ile desteklenmediğinde tam potansiyeline ulaşılamaz ya da yan etkiler artar. 2025 araştırmaları göstermektedir ki yeterli protein, lif-zengin sebze ve meyveler, sağlıklı yağlar ve düzenli sıvı alımı ile dengeli porsiyonlar Monjaro etkisini güçlendirir; yüksek şeker, işlenmiş gıdalar, fazla yağ ve alkol ise olumsuz sonuçlara neden olabilir. Tedavi süresi boyunca, öğün düzeni ve beslenme planlaması bireysel özelliklere göre diyetisyen desteğiyle yapılmalıdır.
Kaynakça
- Christensen, S. ve ark. (2024). Dietary intake by patients taking GLP-1 and dual GIP receptor agonists. PMC. PMC
- Tirzepatide on ingestive behavior in adults with overweight or obesity. Nature Medicine, 2025; CK Martin ve ark. Nature
- Tirzepatide for managing overweight and obesity. NICE, NCBI Bookshelf, 2024/2025. NCBI
- Mozaffarian, D. ve arkadaşları. Nutritional priorities to support GLP-1 therapy for obesity. American Journal of Clinical Nutrition, 2025. American Journal of Clinical Nutrition
- Mounjaro Diet: Foods to Eat and Avoid to Maximize Results. Healthline, Güncelleme 2025. Healthline
- What are the dietary recommendations for protein, fiber, and water intake for patients taking tirzepatide. DrOracle.ai, Mayıs 2025. Dr.Oracle