Karaciğer yağlanmasına yeni çözüm!

Bu yazıda bir salgının önüne geçmek için yeni bir yöntemden bahsedeceğiz. Salgının ismi; karaciğer yağlanması!

Şu anda dünya nüfusunun tahminen %30’unda, küresel olarak salgın boyutlarına ulaşan alkolsüz yağlı karaciğer hastalığı (NAFLD) bulunmaktadır. Sadece ciddi kronik karaciğer hastalıklarına dönüşmekle kalmayıp aynı zamanda tip 2 diyabet, kardiyovasküler hastalık ve kronik böbrek hastalığı gibi karaciğer dışı hastalıklara da katkıda bulunabilen, muazzam bir klinik ve ekonomik yüke neden olan multisistem bir hastalıktır

Şu anda NAFLD için onaylanmış bir ilaç tedavisi bulunmamaktadır, bu da etkili müdahale stratejileri bulmayı çok önemli hale getirmektedir.
Son çalışmalar NAFLD’yi bağırsak mikrobiyotası ile ilişkilendirmiş ve bu mikrobiyotanın modüle edilmesiyle durumun iyileştirilebileceğini göstermiştir. Prebiyotikler ve sinbiyotikler gibi mikrobiyotaya yönelik gıdaların (MDF’ler) NAFLD hastalarına bazı faydalar sağladığı gözlemlenmiştir, ancak bu alandaki araştırmalar henüz yeni başlamıştır.
MDF’ler umut verici görünse de, spesifik diyet önerileri yapılmadan önce titiz ve kapsamlı çalışmalara ihtiyaç vardır. Farklı müdahalelerin NAFLD üzerindeki etkisini ve bunların altında yatan moleküler mekanizmaları anlamaya ihtiyaç vardır.
Araştırmacılar, MDF olarak dirençli nişasta (RS) kullanarak NAFLD hastaları üzerinde 4 ay boyunca randomize, çift kör, plasebo kontrollü bir klinik çalışma yürüttüler. RS, hayvan çalışmalarında metabolik faydalar gösteren ancak NAFLD klinik çalışmalarında araştırılmamış bir prebiyotiktir.

Dirençli nişasta, ince bağırsak tarafından tamamen parçalanmayan ve emilmeyen, bunun yerine bağırsak mikrobiyotası tarafından fermantasyon için bir hammadde görevi gördüğü kalın bağırsağa geçen bir nişasta türüdür. Esasen, sindirime “direnir”, dolayısıyla adı da buradan gelir. Bu özelliği onu bazı yönlerden diyet lifine benzetir.

Dirençli nişastanın birkaç farklı formu vardır:

RS1: Tohumlarda veya baklagillerde ve işlenmemiş tam tahıllarda bulunanlar gibi fiziksel olarak erişilemeyen veya sindirilemeyen dirençli nişasta.
RS2: Çiğ patates, yeşil (olgunlaşmamış) muz ve yüksek amilozlu mısırda bulunanlar gibi jelatinleşmemiş dirençli nişasta.
RS3: Soğutulmuş patates, pirinç ve makarnada olduğu gibi bazı nişastalar pişirilip soğutulduğunda oluşan retrograd nişasta.
RS4: Doğal olarak oluşmayan ve sindirime direnmek için yaratılan kimyasal olarak değiştirilmiş nişastalar.

Dirençli Nişasta Örnekleri:
Çiğ Patates: Özellikle çiğ yeşil muz gibi bazı çeşitlerden elde edilen nişasta.
Pişirilmiş ve sonra Soğutulmuş Gıdalar: Pirinç, makarna ve patates gibi pişirilip soğutulmuş gıdalar. Soğutma işlemi, nişastaların daha az sindirilebilir yapılara yeniden dönüşmesini sağlar.
Baklagiller: Diğerlerinin yanı sıra fasulye, mercimek ve nohut.
Tam Tahıllar: Arpa veya yulaf ezmesi gibi.
Yeşil Muzlar: Muz olgunlaştıkça, nişasta içeriği şekere dönüşür, bu nedenle muz ne kadar az olgunlaşırsa, dirençli nişasta içeriği o kadar yüksek olur.
Yüksek amilozlu Mısır Nişastası: Yüksek miktarda dirençli nişasta içerecek şekilde işlenmiş bir tür mısır nişastası.
Mutfakta nasıl kullanılırlar?
Salatalar: Soğuk makarna veya patates salataları (pişirilip soğutulmuş) iyi bir dirençli nişasta kaynağı olabilir.
Soğuk Fasulye Salataları: Pişirilmiş ve soğutulmuş fasulye veya mercimek içeren salatalar.
Kahvaltı: Pişmemiş yulaf ezmesi kullanılarak yapılan gece yulafı veya soğuk müsli dirençli nişasta sağlayabilir.
Smoothie’ler: Çiğ yeşil muz veya yeşil muz unu eklemek.
Kıvam Arttırıcı Maddeler: Yüksek amilozlu mısır nişastası çorbaları, sosları ve et sularını koyulaştırmak için kullanılabilir.
Fırınlama: Malzemelerin bir parçası olarak yeşil muz unu veya diğer dirençli nişasta bakımından zengin unların eklenmesi.
Beslenme için Önemi:
Sindirim Sağlığı: Dirençli nişastalar bağırsaktaki çözünür liflere benzer şekilde işlev görür. Kalın bağırsaktaki bağırsak bakterileri tarafından fermente edilerek kısa zincirli yağ asitleri üretirler. Bu yağ asitleri, özellikle bütirat, kolonu kaplayan hücreler için besin sağlayabilir ve sağlıklı bir bağırsak ortamını teşvik edebilir.

Kan Şekeri Yönetimi: Dirençli nişastalar ince bağırsakta sindirilmezler, bu nedenle diğer nişasta türlerine kıyasla kan şekeri üzerinde daha az etkiye sahiptirler. Bu daha yavaş sindirim, yemek sonrası kan şekeri seviyelerinin dengelenmesine yardımcı olabilir.

İştah ve Kilo Yönetimi: Kolondaki dirençli nişastanın fermantasyonu gazlar ve kısa zincirli yağ asitleri üretir, bu da tokluk hissini teşvik edebilir. Bu potansiyel olarak iştah kontrolü ve kilo yönetimine yardımcı olabilir.

Geliştirilmiş İnsülin Hassasiyeti: Bazı çalışmalar, dirençli nişastanın insülin duyarlılığını artırabileceğini ve bu sayede tip 2 diyabet riski taşıyan kişiler için potansiyel olarak faydalı olduğunu göstermektedir.

Yararlı Bağırsak Bakterileri: Dirençli nişastanın fermantasyonu, genel bağırsak sağlığı, bağışıklık ve hatta potansiyel olarak zihinsel refahta rol oynayan faydalı bağırsak bakterilerinin büyümesini destekler.

Bu nedenle dirençli nişastaların diyete dahil edilmesi sağlık açısından çeşitli faydalar sağlayabilir. Bununla birlikte, sindirim sisteminin uyum sağlamasına izin vermek ve aşırı gaz veya rahatsızlığı önlemek için bunları kademeli olarak tanıtmak önemlidir.

Çığır Açan Çalışma, Dirençli Nişastanın Bağırsak Mikrobiyomu Değişiklikleri Yoluyla Alkolik Olmayan Yağlı Karaciğer Hastalığının (NAFLD) Tedavisine Yardımcı Olabileceğini Ortaya Koyuyor

Dirençli nişasta, kalın bağırsakta fermente olan sindirilemeyen bir liftir ve daha önce hayvan çalışmalarında tüketiminin metabolizma üzerinde olumlu bir etkisi olduğu gösterilmiştir. Şimdi, alkolik olmayan yağlı karaciğer hastalığı (NAFLD) olan kişilerde yapılan 4 aylık randomize kontrollü bir çalışma, günlük dirençli nişasta alımının bağırsak bakteri kompozisyonunu değiştirebileceğini ve karaciğer hasarı ve iltihabı ile ilişkili karaciğer trigliseritlerini ve karaciğer enzimlerini düşürebileceğini göstermektedir. Bu araştırma 5 Eylül’de Cell Metabolism dergisinde yayınlandı.

NAFLD Krizi
Alkolik Olmayan Yağlı Karaciğer Hastalığı (NAFLD) dünya nüfusunun yaklaşık %30’unu etkileyen ve giderek büyüyen bir sağlık sorunudur. Tip 2 diyabet, kardiyovasküler hastalık ve kronik böbrek hastalığı gibi bir dizi diğer ciddi duruma katkıda bulunur. Devam eden araştırma çabalarına rağmen, NAFLD için henüz hiçbir farmakolojik tedavi onaylanmamıştır. Bu endişe verici bağlamda, yeni bir çalışma, belirli bir nişasta türünün milyonlarca insanın beklediği atılım olabileceğine dair umut verici kanıtlar sunmaktadır.

Klinik Çalışmalar Dirençli Nişastanın Faydalarına Işık Tutuyor
4 ay süren randomize, çift kör, plasebo kontrollü bir klinik çalışmada araştırmacılar, dirençli nişastanın, özellikle de yüksek amilozlu mısırdan elde edilen tip 2’nin NAFLD hastaları üzerindeki etkilerini araştırdılar. Çalışmaya, günde 40 gram dirençli nişasta verilen hem erkek hem de kadın toplam 200 katılımcı dahil edildi. Bunların arasından 100 hastaya mısırdan elde edilen dirençli nişasta tozu verilirken, diğer 100 hastaya kontrol olarak kalori eşleştirmesi yapılmış dirençsiz mısır nişastası verilmiştir. Hastalara 4 ay boyunca günde iki kez yemeklerden önce 300 mL su (1 ¼ bardak) ile karıştırılmış 20 gram nişasta içmeleri söylenmiştir.

Sonuçlar: Karaciğer Sağlığı Üzerinde Umut Verici Etkiler

4 aylık bir çalışmanın ardından, dirençli nişasta (RS) tüketen hastalar, kontrol nişastası (CS) tüketenlere kıyasla sağlıklarında önemli iyileşmeler gösterdi.

Karaciğer Sağlığı: RS alımı, karaciğerdeki yağın bir ölçüsü olan intra-hepatik trigliserit içeriğini (IHTC) yaklaşık %39,42 oranında azaltmıştır. Bu azalma karaciğer yağlanmasında bir azalmaya işaret etmektedir. ALT, AST ve GGT gibi karaciğer hasarı belirteçleri de RS grubunda önemli ölçüde azalmıştır.

Vücut Ölçümleri: RS grubundaki hastalar daha fazla vücut ağırlığı kaybetmiş, vücut kitle indeksi (VKİ) azalmış ve MR taramaları ile doğrulandığı üzere hem visseral hem de subkutan yağ alanlarında azalma görülmüştür.

Kan Parametreleri: Dislipidemi veya kandaki anormal lipit seviyeleri RS tüketimi ile iyileşmiştir. Özellikle, toplam kolesterol, trigliserit, LDL kolesterol ve HDL kolesterol seviyeleri RS alımından sonra daha iyi olmuştur. Ayrıca RS, LPS’ler, MCP-1, IL-1β ve TNF-α dahil olmak üzere enflamatuar belirteçlerin seviyelerini azaltmıştır.

Kan Şekeri ve İnsülin: Her iki grup da müdahaleden sonra açlık kan şekerinde düşüş gösterirken, RS grubu önemli ölçüde daha düşük açlık ve tokluk insülin seviyeleri göstermiştir.

Kardiyovasküler Sağlık: RS grubu, CS grubuna kıyasla kan basıncında da gözle görülür düşüşler yaşamıştır.

Kilo Kaybına Göre Ayarlama: Kilo kaybı hesaba katıldığında bile, RS tüketiminin faydaları önemli olmaya devam etmiştir. Kilo kaybı sağlıktaki bazı iyileşmelerde rol oynarken, özellikle karaciğer sağlığı ve metabolik parametrelerle ilgili olumlu değişikliklerin çoğu büyük ölçüde RS tüketimine atfedilmiştir.

Özetle, 4 aylık dirençli nişasta alımı, alkolik olmayan yağlı karaciğer hastalığı olan hastalarda çeşitli metabolik avantajlar sunmanın yanı sıra karaciğer yağını azaltmada ve karaciğer hasarını iyileştirmede önemli faydalar göstermiştir.

Trigliseridlerin artması ne anlama gelir?

Karaciğer Enflamasyonu ve Hasarı: Zamanla yağlı bir karaciğer, alkolik olmayan steatohepatit (NASH) adı verilen bir durum olan karaciğer iltihabına yol açabilir. NASH, karaciğer hücrelerinin hasar görmesine ve karaciğer dokusunda fibrozis veya skarlaşmaya yol açabilir.

Siroz: Karaciğer hasarı ilerledikçe, karaciğerde ciddi skarlaşma olan siroza yol açabilir. Siroz karaciğer fonksiyonlarını azaltabilir ve sonunda hayatı tehdit eden bir durum olan karaciğer yetmezliği ile sonuçlanabilir.

Karaciğer Kanseri: NAFLD’li bireylerde, özellikle NASH’li olanlarda karaciğer kanseri gelişme riski artmaktadır.

Kardiyovasküler Hastalık: NAFLD, kalp krizi ve felç dahil olmak üzere kardiyovasküler hastalık riskinin artmasıyla ilişkilendirilmiştir.

Tip 2 Diyabet ve İnsülin Direnci: NAFLD ve insülin direnci arasında güçlü bir ilişki vardır. Karaciğer yağlanması olan kişilerde tip 2 diyabet gelişme riski daha yüksektir.

Metabolik Sendrom: NAFLD genellikle yüksek kan basıncı, yüksek kan şekeri, bel çevresinde aşırı vücut yağı ve anormal kolesterol seviyelerini içeren bir durum kümesi olan metabolik sendrom ile ilişkilidir. Bu sendrom kalp hastalığı, felç ve diyabet riskini artırır.

Bozulmuş Karaciğer Fonksiyonu: Karaciğer, detoksifikasyon, protein sentezi ve sindirim için gerekli biyokimyasalların üretimi de dahil olmak üzere çok sayıda metabolik süreçte hayati bir rol oynar. Yağlı bir karaciğer bu süreçleri engelleyebilir ve normal vücut fonksiyonlarını bozabilir.

Karaciğer Enzimlerinde Artış: Karaciğerde aşırı trigliserit bulunması, alanin aminotransferaz (ALT) ve aspartat aminotransferaz (AST) gibi bazı enzimlerin kan dolaşımına salınmasına yol açabilir. Bu enzimlerin yüksek seviyeleri karaciğer hasarının bir göstergesi olabilir.

Hepatik Ensefalopati: Karaciğer hasarının ileri aşamalarında, karaciğer bunları verimli bir şekilde işleyemediği ve ortadan kaldıramadığı için toksinler kan dolaşımında birikebilir. Bu toksinler beyin fonksiyonlarını etkileyerek kafa karışıklığına, uyuşukluğa ve konuşma bozukluğuna yol açabilir.

NAFLD’li birçok kişide hiçbir zaman komplikasyon gelişmese de, daha ciddi karaciğer rahatsızlıkları için hala önemli bir risk faktörü olduğunu unutmamak önemlidir. Düzenli tıbbi kontroller, sağlıklı kilonun korunması, dengeli beslenme ve düzenli fiziksel aktivite NAFLD’nin yönetilmesine ve ilerlemesinin önlenmesine yardımcı olabilir.

Bağırsak-Karaciğer Bağlantısına Derinlemesine Bir Bakış
Bağırsak mikrobiyomunun karaciğer hastalıklarında önemli bir rol oynadığından her zaman şüphelenilmiştir, ancak bu çalışma sağlam kanıtlar sunmaktadır. Metagenomik ve metabolomik analizler sayesinde araştırma, başta Bacteroides stercoris olmak üzere bazı bağırsak mikrobiyal türleri ile karaciğer enzimleri ve intrahepatik trigliseritlerin azalması arasında güçlü bir korelasyon tespit etmiştir.

Hastaların dışkı örneklerini analiz eden ekip, dirençli nişasta grubunun kontrole kıyasla farklı bir mikrobiyota bileşimine ve işlevselliğine sahip olduğunu tespit etti. Özellikle, tedavi grubundaki hastalarda, metabolitleri aracılığıyla karaciğerdeki yağ metabolizmasını etkileyebilen önemli bir bakteri türü olan Bacteroides stercoris seviyesi daha düşüktü. B. stercoris’teki azalma, karaciğer trigliserit içeriği, karaciğer enzimleri ve metabolitlerinde gözlenen düşüşle güçlü bir şekilde bağlantılıdır.

Ekip, dirençli nişasta tedavisi gören hastalardan alınan dışkı mikrobiyotasını yüksek yağlı ve yüksek kolesterollü diyetle beslenen farelere naklettiğinde, farelerin karaciğer ağırlığında ve karaciğer trigliserit seviyelerinde önemli bir azalma görüldü ve kontrol grubundan mikrobiyota alan farelere kıyasla karaciğer dokusu derecelendirmesinde iyileşme sağlandı.

Mikrobiyota ve Amino Asitlerin Etkileşimi
Dirençli nişasta müdahalesi, karaciğer sağlığını iyileştirmenin yanı sıra, karaciğer sağlığı ile önemli ölçüde ilişkili olan serum dallı zincirli amino asitlerde (BCAA) gözle görülür bir düşüşe yol açmıştır. Çalışma, bağırsak mikrobiyota değişiklikleri, BCAA mevcudiyeti ve hepatik steatoz (karaciğer yağ birikimi) arasında birbirine bağlı bir mekanizma olduğunu göstermektedir.

Geleceğe Bakış: Laboratuvardan Yemek Masasına
Prebiyotikler ve sinbiyotikler gibi mikrobiyotaya yönelik gıdalar (MDF’ler) daha küçük çalışmalarda potansiyel göstermiş olsa da, bu araştırma daha kapsamlı denemeler için bir emsal teşkil etmektedir. Etkili tedavi stratejilerine duyulan acil ihtiyaç göz önüne alındığında, dirençli nişasta bağırsak mikrobiyomunu değiştirerek NAFLD’nin yönetimine çok önemli bir katkı sağlayabilir.

“NAFLD için yeni bir müdahale belirleyebiliyoruz ve bu yaklaşım etkili, uygun fiyatlı ve sürdürülebilir. Yorucu egzersiz veya kilo verme tedavisiyle karşılaştırıldığında, normal ve dengeli bir diyete dirençli nişasta eklemek insanların takip etmesi için çok daha kolaydır” 

Cell Metabolism, Ni et al

Önemli Çıkarımlar
Dirençli nişasta, NAFLD tedavisi için bir diyet takviyesi olarak potansiyel göstermektedir.
Hastalarda intrahepatik trigliseritlerde ve BCAA’larda önemli azalma gözlenmiştir.
Bağırsak mikrobiyotası, özellikle Bacteroides stercoris, bu değişikliklerde çok önemli bir rol oynamaktadır.
Bu bulguları doğrulamak için daha kapsamlı, uzun vadeli klinik çalışmalara ihtiyaç vardır.
Dünya giderek artan NAFLD kriziyle boğuşurken, bu çığır açan çalışma bir umut ışığı sunuyor. Yeşil muz, baklagiller ve pişirilmiş ve soğutulmuş patates gibi gıdalarda yaygın olarak bulunan dirençli nişasta, karaciğer hastalıkları için yeni bir tedavi çağının kilidini açmanın anahtarı olabilir.

Konuyla bağlantılı bir haberi daha paylaşalım:

Daha Yüksek Kilo Daha Ciddi Karaciğer Hastalığı ve Sağlık Riskleriyle Bağlantılı
Yeni araştırmalar, daha kilolu olanların belirli bir tür karaciğer hastalığı (NAFLD) ve ilgili sağlık sorunları açısından daha büyük risk altında olduğunu göstermektedir.

Karaciğer Hastalığı Çalışmasının Parçalarına Ayrılması

Yakın zamanda yapılan bir çalışma, kilo ve bunun NAFLD adı verilen bir karaciğer hastalığı ile olan bağlantısını daha yakından inceledi. Ana bulgu nedir? Bir kişi ne kadar kiloluysa, bu karaciğer hastalığı o kadar kötüleşebilir ve daha fazla sağlık riskiyle karşı karşıya kalabilir.

Bu Neden Önemli?

Aşırı kilolu veya obez kişilerin bu karaciğer hastalığı için risk altında olabileceği zaten bilinmektedir. Ancak “normal” kiloda olanlar bile bu hastalığa yakalanabilir. Bu karaciğer sorunu aynı zamanda yüksek kolesterol, insülin sorunları ve yüksek tansiyon gibi başka sorunlara da yol açabilir.

Araştırmacılar Ne Yaptı?

Tahran’dan Dr. Zahra Yari liderliğindeki ekip, bu karaciğer hastalığına sahip 400’den fazla kişiyi inceledi. Bu kişileri kilolarına göre gruplandırdılar: normal, aşırı kilolu ve obez. Kilonun daha fazla sağlık sorunu geliştirme şansını etkileyip etkilemediğini görmek istediler.

Bulgular

Tüm kontrollerin ardından ekip, daha kilolu olanların (obez grup) %62,1 ile ek sağlık sorunlarıyla karşılaşma şansının en yüksek olduğunu tespit etti. Önerilen kilonun biraz üzerinde olanların (aşırı kilolu grup) şansı %27,7 idi. Normal kiloda olanların şansı ise %10,2’dir.

Temel olarak, kilo arttıkça sağlık sorunları riski de artıyordu.

Ne çıkarmalıyız?

Fazla kilosu olan ve olmayan her iki kişi de bu karaciğer hastalığı söz konusu olduğunda benzer özelliklere sahipti. Ancak, fazla kilosu olanların ek sağlık sorunlarıyla karşılaşma riski daha yüksekti. Bu çalışma bize, kilo arttıkça bu karaciğer hastalığı ve diğer sağlık sorunları riskinin de arttığını söylüyor. Daha iyi bir genel sağlık için kişinin kilosunu yönetmesinin önemini hatırlatıyor.