Yapılan yeni bir çalışmada, kişniş tohumları (Coriandrum sativum) ve sarımsak (Allium sativum) özlerinin tek başına ve birlikte kullanımı incelendi. Hem laboratuvar hem de hayvan modelleri üzerinde test edilen bu karışım (CGE), antioksidan, antimikrobiyal, ağrı kesici ve mide koruyucu etkilerde dikkat çekici sonuçlar verdi. Sonuçlar, kişniş ve sarımsağın birlikte kullanımının (özellikle 200 mg/kg dozunda) pek çok açıdan sinerjik bir etki gösterdiğini ortaya koyuyor.
2. Arka Plan Bilgisi
- Kişniş ve Sarımsağın Yaygın Kullanımı: Hem kişniş hem de sarımsak, geleneksel mutfaklarda sıklıkla lezzet katmak ve besinlerin raf ömrünü uzatmak amacıyla kullanılır.
- Öne Çıkan Biyoaktif Bileşenler:
- Kişniş Tohumu: Fenolik asitler (örneğin, caffeoylquinic acid, feruloyl-quinic acid), flavonoller (apigenin, luteolin-O-glikozit türevleri), monoterpenler (linalool, α-pinene, γ-terpinene).
- Sarımsak: Kükürt içerikli bileşikler (allicin, allin, S-allyl-l-cysteine), diallyl sulfide/disulfide gibi organosülfür yapılar.
- Neden Önemli? Çeşitli çalışmalarda, bu bitkilerin ayrı ayrı antioksidan, antimikrobiyal ve antiinflamatuar etkiler gösterdiği biliniyordu. Bu çalışmada ise iki baharatın tek başına ve birlikte (CGE) kullanımının, biyolojik aktivitelere olan katkısı araştırıldı.
3. Ana Bulgular
- Kimyasal Profil
- Kişniş Özütü (CE): Yüksek oranda fenolik asit (caffeoylquinic acid vb.), flavonol türevleri (quercetin, apigenin) ve monoterpenik bileşikler tespit edildi.
- Sarımsak Özütü (GE): Organosülfür bileşikleri (allicin, S-allyl-l-cysteine, allin) baskın idi.
- Karışım Özütü (CGE): Her iki özütün biyoaktiflerini birlikte barındırarak zengin bir kimyasal içeriğe sahip.
- Antioksidan Etki (in vitro)
- CE ve GE tek başına değerlendirildiğinde CE’nin antioksidan gücü daha yüksek.
- CGE, her üç testte (DPPH, FRAP, β-karoten ağartma) de sinerjik (CI < 1) veya en azından katkılayıcı bir etki gösterdi ve en düşük EC50 değerlerine ulaştı.
- Antimikrobiyal Etki (in vitro)
- Geniş bir bakteri ve mantar paneline karşı testler yapıldı.
- Hem CE hem de GE düşük mikrobiyal büyüme inhibisyon değerleri (MIC) gösterdi.
- CGE, pek çok mikroorganizma üzerinde ‘katkılayıcı’ (additive) etki kaydetti. Bazı durumlarda antagonistik sonuçlar da gözlense de genel olarak kombinasyonun etkinliği arttı.
- Akut Toksisite ve Hayvan Modellemesi
- Akut toksisite: 500 mg/kg dozuna kadar hiçbir olumsuz etki ya da ölümcül toksisite izlenmedi.
- Analjezik (Ağrı Kesici) Etki: Asidik uyarı modeli (periton içi) ile ağrı oluşturuldu; CE ve GE ayrı ayrı ağrı kesici etki gösterirken, CGE’de bu etki daha belirgindi (yaklaşık %92’ye varan inhibisyon).
- Mide Koruyucu Etki: HCl/EtOH ile oluşturulan mide ülseri modelinde, CGE hem CE hem de GE’ye kıyasla daha yüksek gastroprotektif etki sağladı (yaklaşık %96’ya ulaşan inhibisyon oranı).
- Sinerji Mekanizması
- Karışımın (CGE) sinerjik veya katkılayıcı etkisi, muhtemelen fenolik asitler, flavonoller, monoterpenler ve organosülfür bileşiklerinin birlikte etkileşime girmesinden kaynaklanıyor.
4. Öneriler ve Sağlık İpuçları
- Mutfakta Kullanım: Günlük yemeklerde kişniş ve sarımsağı birlikte kullanmak, olası antioksidan ve antiinflamatuar faydaları artırabilir.
- Doğru İşleme: Isıl işlem ve kurutma yöntemleri, bu biyoaktif bileşenlerin miktarını değiştirebilir. Gerekirse daha nazik pişirme yöntemleri tercih edilebilir.
- Orta Karar Tüketim: Her ne kadar akut toksisite testlerinde yüksek dozlarda sorun çıkmasa da uzun vadeli, yüksek miktarda tüketimin güvenilirliği için daha fazla araştırmaya ihtiyaç var.
- Endüstriyel Uygulamalar: Gıda sanayisi, doğal koruyucu ve fonksiyonel gıda geliştirmek için kişniş/sarımsak kombinasyonunu değerlendirebilir.
- Gelecek Çalışmalar: Sub-kronik ve kronik toksisite testleri, olası doz-aralıklarını netleştirmek için öneriliyor.
5. Sonuçların Önemi
Bu araştırma, kişniş ve sarımsak özütlerinin birlikte kullanılmasıyla elde edilebilecek sinerjik etkileri ayrıntılı şekilde gösteriyor. Özellikle antioksidan, antimikrobiyal, ağrı kesici ve mide koruyucu özelliklerdeki artış, bu iki baharatın hem geleneksel mutfak uygulamalarında hem de fonksiyonel gıda ve olası farmasötik ürünlerin geliştirilmesinde dikkate değer.
Ayrıca çalışma, farklı konsantrasyonlarda (özellikle 200 mg/kg) elde edilen başarılı sonuçların, uzun dönemde daha kapsamlı güvenilirlik ve etkililik analizlerini gerektirdiğini de vurguluyor.
Kaynak: https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/fsn3.4384?af=R