Zona Geçirenlerde Demans Riski Artıyor mu?

 Yeni bir araştırma, zona geçiren kişilerde bilişsel gerileme riskinin %20 arttığını gösteriyor. Bu bulgu, zonaya karşı aşı olmanın önemini bir kez daha vurguluyor.

Zona ve Bilişsel Gerileme: Yeni Bir Tehdit

Zonanın sadece ciltteki döküntüler ve ağrılarla sınırlı olmadığını biliyor muydunuz? Yeni bir araştırmaya göre, zona geçiren kişilerde bilişsel gerileme riski %20 oranında artıyor. Bu da zona aşısı olmayı düşünenler için önemli bir neden daha sunuyor.

Zona Nedir?

Zona, su çiçeğine neden olan varisella-zoster virüsünün tekrar aktif hale gelmesiyle oluşan bir viral enfeksiyondur. Su çiçeği geçirdikten sonra vücutta uykuya geçen bu virüs, yıllar sonra zona olarak geri dönebilir.

 Her ne kadar yaşamı tehdit etmese de, zona şiddetli ağrılara neden olabilir ve yaşam kalitesini ciddi şekilde düşürebilir. Özellikle sinirlerde ve ciltte kalıcı bir yanma hissi oluşturan postherpetik nevralji gibi komplikasyonlar gelişebilir. Göz çevresinde ortaya çıkan zona ise ciddi göz ağrılarına ve hatta görme kaybına yol açabilir. Ayrıca, beyin iltihabı (ensefalit), yüz felci ve işitme veya denge sorunları gibi nörolojik problemlere de neden olabilir.

Aşı ile Korunma

50 yaş ve üzerindeki yetişkinlere, FDA onaylı Shingrix aşısı ile zona enfeksiyonuna karşı korunmaları önerilmektedir. Bu aşı, zonaya karşı etkili bir koruma sağlayarak, uzun vadede bilişsel gerileme riskini azaltabilir.

Araştırmanın Detayları

Önceki çalışmalar, zona ile demans arasında bir ilişki olabileceğini öne sürse de, sonuçlar genellikle çelişkiliydi. Bu belirsizliği gidermek isteyen araştırmacılar,

 149.327 katılımcıyı içeren uzun vadeli bir çalışma gerçekleştirdi. Katılımcılar, iki yılda bir sağlık anketleri doldurdu ve bu anketlerde zona geçirme öyküsü ve bilişsel gerileme belirtileri soruldu. Çalışmanın sonuçları, Alzheimer’s Research & Therapy dergisinde yayınlandı.

Çarpıcı Bulgular

Araştırma, zona geçmişi olan kişilerin, bilişsel gerileme riskinin %20 daha yüksek olduğunu ortaya koydu. Bu risk, hem kadınlar hem de erkekler için geçerli. Özellikle APOE4 genini taşıyan erkeklerin, bilişsel bozulma ve demans geliştirme riski daha yüksek bulundu. Ancak, bu gen kadınlar için aynı etkiyi göstermedi.

Pratikte Bu Bilgi Ne İşe Yarar?

Bu bulgular, zonanın uzun vadeli etkilerine dikkat çekiyor ve halk sağlığı önlemlerinin önemini bir kez daha ortaya koyuyor. Zonaya karşı etkili bir aşı olan Shingrix’in, yalnızca zonayı önlemekle kalmayıp, aynı zamanda yaşlılarda bilişsel gerileme riskini de azaltabileceği düşünülüyor. Bu nedenle, özellikle yaşlılar arasında aşılama oranlarının artırılması büyük önem taşıyor.

Öne Çıkan Önemli Noktalar

• Zona geçirenlerde bilişsel gerileme riski %20 artıyor.
• APOE4 genini taşıyan erkeklerde bu risk daha da yüksek.
• Shingrix aşısı, zonaya karşı etkili koruma sağlıyor ve bilişsel gerilemeyi önleme potansiyeline sahip.

https://alzres.biomedcentral.com/articles/10.1186/s13195-024-01511-x