Likopen açısından zengin beslenmek kanser riskini düşürebilir mi? Yeni araştırmalar, özellikle akciğer kanseri riskinde belirgin bir azalma olduğunu gösteriyor! Domates ve kırmızı meyvelerde bulunan likopen, güçlü bir antioksidan olarak bilinir. 2,7 milyon kişiyi kapsayan yeni bir meta-analiz, yüksek likopen tüketiminin kanser riskini %5-11, kanserle ilişkili ölümleri ise %11-24 oranında azaltabileceğini ortaya koydu. Araştırmalar, işlenmiş domates ürünlerinin likopenin emilimini artırabileceğini de gösteriyor.
✨ Likopen ve Kanser Arasındaki İlişki
Kanser vakaları küresel olarak artarken, beslenmenin kanser önleme sürecinde oynadığı rol giderek daha fazla araştırılıyor. Özellikle meyve ve sebzelerin yüksek lif, C vitamini ve antioksidan içeriği nedeniyle kanser riskini azaltabileceği öne sürülüyor.
- 2022 yılında 20 milyon yeni kanser vakası tespit edildi ve 10 milyon kişi kanser nedeniyle hayatını kaybetti.
- 2040 yılına kadar bu rakamların 30 milyon yeni vaka ve daha fazla ölüm seviyesine çıkacağı tahmin ediliyor.
- Araştırmalar, diyetin kanser oluşumunda %5-10 oranında bir rol oynadığını gösteriyor.
Domates ve likopen üzerine yapılan çalışmaların sonuçları bugüne kadar tutarsız olsa da, en büyük etkiyi akciğer kanseri üzerinde gösterdiği görülüyor.
🧪 Araştırmanın Bulguları
Bu çalışma, domates ve likopen tüketimi ile kanser riski arasındaki ilişkiyi sistematik bir şekilde inceledi.
Kaç kişi incelendi?
- 2,7 milyon katılımcının verileri analiz edildi.
- 119 farklı araştırmadan elde edilen veriler, 121 çalışma ile karşılaştırıldı.
Temel Sonuçlar:
- Domates tüketimi tek başına genel kanser riskini düşürmedi ancak kanserle ilişkili ölümleri %11 azalttı.
- Likopen tüketimi, kanser riskini %5-11, kanserle ilişkili ölümleri ise %11-24 oranında azalttı.
- Kan likopen seviyeleri yüksek olan bireylerde akciğer kanseri ölüm oranı %35 daha düşük bulundu.
- Günde 5-7 mg likopen tüketiminin optimal bir koruma sağladığı, ancak 10 mg’ı aşmanın ek bir fayda sunmadığı gözlemlendi.
- İşlenmiş domates ürünleri (salça, domates suyu) çiğ domatese göre daha yüksek biyoyararlanım sağlayabilir.
Bu sonuçlar, kanserden korunma sürecinde yalnızca domates tüketmek yerine, likopen açısından zengin gıdaların beslenmeye düzenli olarak dahil edilmesi gerektiğini gösteriyor.
🍅 Likopen Açısından Zengin Besinler
Aşağıdaki besinler yüksek miktarda likopen içerir:
- Domates ve domates ürünleri (salça, domates suyu, ketçap)
- Karpuz
- Kırmızı greyfurt
- Kuşburnu
- Kayısı
- Papaya
İşlenmiş domates ürünlerinin likopenin vücutta daha iyi emilmesini sağladığı için, pişmiş domateslerin çiğ domateslerden daha fazla fayda sağladığı düşünülmektedir.
🌱 Günlük Yaşamda Likopen Tüketimini Artırmanın Yolları
Likopenin potansiyel kanser önleyici etkilerinden faydalanmak için:
- Daha fazla domates tüketin: Domates çiğ, pişmiş veya işlenmiş olarak tüketilebilir.
- Domates ürünlerini tercih edin: Domates salçası, domates suyu ve ketçap likopen açısından zengindir.
- Kırmızı meyveleri diyetinize ekleyin: Karpuz, kayısı ve papaya gibi meyveler likopen kaynağıdır.
- Zeytinyağı ile tüketin: Likopen, yağda çözünebilen bir bileşiktir ve zeytinyağı ile tüketildiğinde emilimi artar.
- Dengeli bir diyet benimseyin: Likopen tek başına kanser riskini tamamen ortadan kaldırmasa da, genel sağlıklı bir beslenme ile birlikte en iyi sonucu verebilir.
🔬 Likopenin Kanser Üzerine Etkileri
Bu çalışmada likopenin özellikle akciğer, meme ve prostat kanseri üzerinde koruyucu bir etkiye sahip olduğu görülmüştür:
- Akciğer kanseri: Yüksek kan likopen seviyeleri, akciğer kanseri ölümlerini %35 oranında azalttı.
- Meme kanseri: Likopen tüketimi meme kanseri riskini azalttı.
- Prostat kanseri: Likopen tüketimi ile prostat kanseri arasında net bir bağlantı bulunamadı, ancak daha fazla çalışmaya ihtiyaç duyuluyor.
Araştırmacılar, likopenin kanser hücreleri üzerindeki etkisini daha iyi anlamak için genetik mekanizmalar ve hücresel süreçler üzerinde daha fazla çalışmanın gerektiğini belirtiyor.
🔗 Sonuç: Likopen, Kanser Riskini Düşürebilir mi?
Bu çalışma, yüksek likopen tüketiminin kanser riskini azaltmada yardımcı olabileceğini ve özellikle akciğer kanserinde belirgin bir koruma sağladığını ortaya koyuyor. Ancak, bu veriler gözlemsel olduğu için kesin sonuçlara varmak için kontrollü klinik çalışmalara ihtiyaç var.
Gelecekteki araştırmalar, likopenin tam olarak nasıl çalıştığını ve hangi dozda en iyi etkiyi sağladığını daha iyi anlamamıza yardımcı olabilir.
Kaynak: https://www.frontiersin.org/journals/nutrition/articles/10.3389/fnut.2025.1516048/full