Metformin, yaklaşık 60 yıldır tip 2 diyabet tedavisinde birincil ilaç olarak kullanılıyor. Kobe Üniversitesi’nin 2025 tarihli klinik çalışması, bu ilacın sadece kan şekerini düşürmekle kalmadığını, aynı zamanda bakır ve demir seviyelerini düşürüp çinko düzeyini artırarak vücuttaki metabolik etkilerini şekillendirdiğini ortaya koydu.
Metformin Nedir ve Neden Önemli?
Metformin, dünya genelinde en çok kullanılan diyabet ilacı olup, glukozu düşürmek için karaciğerde glukoz üretimini azaltır. Ancak son yıllarda bu ilacın tümörlere, inflamasyona ve ateroskleroza karşı da koruyucu etkiler gösterdiği fark edildi; fakat mekanizması net değildi .
Klinik Çalışmanın Yapısı
Kobe Üniversitesi’nde yürütülen kesitsel çalışma, 189 tip 2 diyabet hastasını içeriyor: 93’ü en az 6 aydır metformin kullanıyordu, 96’sı ise hiç kullanmamıştı. Kan serumunda bakır, demir, çinko, B12 vitamini ve homosistein düzeyleri ölçüldü .
Hipotezin Temeli — Metal Bağlayıcılığı
Metformin’in metal bağlayıcı özelliklerine dikkat çekiliyor. Geçmiş kimyasal çalışmalar, bu ilacın özellikle bakırla bağ kurabileceğini ve bunun metabolik etkilerde rol oynayabileceğini gösteriyordu .
Araştırmanın Bulguları
Sonuçlara göre:
- Serum bakır seviyeleri: Metformin kullananlarda anlamlı derecede daha düşük (16,0 vs 17,8 µmol/L; p<0,001)
- Demir miktarı: Azalma gösterdi (16,3 vs 17,3 µmol/L; p=0,02)
- Çinko seviyeleri: Yükseldi (13,3 vs 12,5 µmol/L; p=0,01) .
Ek olarak, metformin kullanıcılarının B12 vitamini düzeyi düşmüş, homosistein seviyesi artmıştı .
Metaller ve Metformin’in Koruyucu Etkisi
Düşük bakır ve demir; çinko artışı, glukoz toleransı üzerindeki olumlu etkiler ve komplikasyon riskinin azaltılmasıyla ilişkilidir. Bu mekanizma, metformin’in tümör ve inflamasyonla mücadeledeki etkilerine de ışık tutuyor .
Yeni İlaç: İmeglimin Karşılaştırması
Japonya’da onaylanan imeglimin, metformin kökenli bir ilaç olsa da, metal bağlama özelliği yok. Araştırmacılar iki ilacın farklı etkinlik mekanizmalarını karşılaştırarak ileride daha etkili tedaviler oluşturmayı hedefliyor .
Geleceğe Yönelik Perspektifler
Hayvan ve klinik denemeleriyle neden-sonuç ilişkileri daha net belirlenirse, vücut metal düzeylerini yöneten, daha etkili diyabet ve komplikasyon tedavileri geliştirilebilir .
Sık Sorulan Sorular (SSS)
1. Metformin sadece kan şekerini düşürür mü?
Hayır. Araştırmalar, ilacın kan metal düzeylerini değiştirerek metabolik koruyuculuk sağladığını gösteriyor.
2. Metal düzeylerindeki değişim ne işe yarıyor?
Düşük bakır ve demir, yüksek çinko; glukoz toleransını iyileştirir, inflamasyon ve komplikasyon riskini azaltır.
3. Metformin güvenli mi? Yan etkisi var mı?
Genellikle güvenlidir, ancak gastrointestinal yan etkiler ve B12 eksikliği gibi sorunlar gözlemlenebilir .
4. B12 eksikliği ne anlama geliyor?
Metformin kullanımı uzun süre devam ederse B12 düzeyi düşebilir, nöropati riskini artırabilir.
5. İmeglimin metformin’in yerini alabilir mi?
Farklı mekanizmaları var; metal bağlama özelliği yok. Klinik karşılaştırmalar sonucu onaylanabilir.
Kaynakça (APA Formatında)
Otowa-Suematsu, N. et al. (2025). Association of metformin treatment with changes in metal dynamics in individuals with type 2 diabetes. BMJ Open Diabetes Research & Care, 13(5), e005255. https://doi.org/10.1136/bmjdrc-2025-005255
Kobe University. (2025, September 3). Metformin’s mysterious metal effect could explain its big health benefits. ScienceDaily. Retrieved from ScienceDaily