Epizodik migren, dünya genelinde milyonlarca insanı etkileyen, yaşam kalitesini önemli ölçüde düşüren nörolojik bir hastalıktır. Amerikan Klinik Hekimler Koleji (ACP) tarafından yayınlanan güncel klinik kılavuz, epizodik migrenin farmakolojik önleyici tedavisine yönelik kapsamlı bir değerlendirme sunmaktadır. Bu yazıda, ACP’nin önerilerini ele alarak hangi ilaçların etkili olduğu, hangi tedavilere öncelik verilmesi gerektiği ve klinik pratiğe nasıl entegre edilebileceği konularına odaklanacağız.
Epizodik Migren ve Önemi
Migren, dünya genelinde ikinci en büyük engellilik sebebi olarak kabul edilmektedir. Kadınlarda, özellikle 15-49 yaş arası bireylerde en yaygın baş ağrısı türlerinden biridir. Epizodik migren, ayda 1 ila 14 gün süren baş ağrıları olarak tanımlanır ve hastaların büyük bir kısmı uygun farmakolojik tedaviye ulaşamamaktadır.
Migren Profilaksisinde Farmakolojik Seçenekler
ACP kılavuzuna göre, epizodik migrenin farmakolojik tedavisinde aşağıdaki ilaçlar değerlendirilmektedir:
- Beta Blokerler: Metoprolol, propranolol
- Antikonvülzanlar: Topiramat, valproat
- Trisiklik Antidepresanlar: Amitriptilin
- Serotonin-Norepinefrin Geri Alım İnhibitörleri (SNRI): Venlafaksin
- Kalsitonin Gen İlişkili Peptit (CGRP) Antagonistleri: Atogepant, rimegepant
- CGRP Monoklonal Antikorları: Eptinezumab, erenumab, fremanezumab, galcanezumab
- Anjiyotensin Dönüştürücü Enzim (ACE) İnhibitörleri ve Anjiyotensin II Reseptör Blokerleri (ARB):Lisinopril, kandesartan, telmisartan
- Selektif Serotonin Geri Alım İnhibitörleri (SSRI): Fluoksetin
ACP kılavuzu, bu ilaçların etkinliği ve yan etkileri açısından yapılan karşılaştırmaları değerlendirerek ilk basamak tedavi önerileri sunmaktadır.
ACP Önerileri: Hangi İlaçlar Öncelikli?
ACP, farmakolojik profilaksiye monoterapi ile başlanmasını önermektedir. Hekimler, aşağıdaki dört ilaçtan birini seçerek tedaviye başlayabilir:
- Beta Blokerler (Metoprolol, Propranolol)
- Antikonvülzanlar (Valproat)
- SNRI (Venlafaksin)
- Trisiklik Antidepresan (Amitriptilin)
İlk basamak tedavinin tolere edilmemesi veya yetersiz kalması durumunda:
- CGRP antagonistleri (Atogepant, Rimegepant)
- CGRP monoklonal antikorları (Eptinezumab, Erenumab, Fremanezumab, Galcanezumab)
Bu tedaviler de yetersiz kalırsa:
- Topiramat monoterapisi önerilmektedir.
Önerilen tüm tedaviler düşük kesinlikte kanıtlara dayanmaktadır ve koşullu (conditional) önerilerdir. Bu nedenle, hasta tercihlerinin, ekonomik yükün ve bireysel yanıtın göz önünde bulundurulması gerekmektedir.
Hekimler İçin Klinik Uygulama Önerileri
- İlaç Seçerken Bireysel Faktörleri Değerlendirin:
- Hastanın eşlik eden hastalıkları, ilaç toleransı ve yan etki profili göz önüne alınmalıdır.
- Hamilelik veya gebelik planı olan kadınlarda belirli ilaçlardan kaçınılmalıdır.
- Hasta ile Tedavi Seçeneklerini Tartışın:
- Yan etkiler, etkinlik ve maliyet gibi faktörleri hastayla birlikte değerlendirin.
- Oral ilaçlar genellikle daha çok tercih edilir. CGRP monoklonal antikorları enjeksiyon gerektirdiğinden, hastaların tedaviye uyumu düşük olabilir.
- Yan Etki Yönetimine Dikkat Edin:
- Beta blokerler: Yorgunluk, bradikardi, hipotansiyon
- Topiramat: Kognitif yan etkiler, böbrek taşı riski
- Valproat: Kilo alımı, teratojenite riski
- CGRP monoklonal antikorları: Enjeksiyon bölgesinde reaksiyonlar
- Tedavi Yanıtını Takip Edin:
- Başlangıç dozları düşük tutulmalı, 2-3 ay içinde tedavi yanıtı değerlendirilmelidir.
- Migren günlüğü kullanımı önerilir.
- Yetersiz yanıt durumunda, tedavi değişikliği veya kombinasyon tedavileri değerlendirilebilir.
- Ekonomik Faktörleri Göz Önünde Bulundurun:
- Beta blokerler, trisiklik antidepresanlar ve valproat daha düşük maliyetli seçeneklerdir.
- CGRP antagonistleri ve monoklonal antikorlar yüksek maliyetlidir ancak bazı hastalarda etkili olabilir.
Sonuç: Migren Profilaksisinde Kişiye Özel Yaklaşım Şart
Migren profilaksisinde standart bir tedavi yoktur ve her hastanın ihtiyacına göre bir tedavi planı oluşturulmalıdır. Beta blokerler, trisiklik antidepresanlar ve antikonvülzanlar gibi klasik tedaviler düşük maliyetli ve etkili seçeneklerdir. Ancak CGRP antagonistleri ve monoklonal antikorlar bazı hastalar için daha iyi tolere edilebilir.
ACP kılavuzu, doktorların farmakolojik seçenekleri değerlendirirken kanıta dayalı ve bireyselleştirilmiş bir yaklaşım benimsemeleri gerektiğini vurgulamaktadır. Migren hastalarının tedaviye erişimini artırmak ve klinik sonuçlarını iyileştirmek için maliyet-etkinliği yüksek tedavilerin öncelikli olması önerilmektedir.
Kaynak: https://www.acpjournals.org/doi/10.7326/ANNALS-24-01052
