Bu çalışma, Brezilya’da yaşayan bireylerin beslenme alışkanlıkları ile mide adenokarsinomu (GA) riski arasındaki bağlantıyı inceledi. Araştırmacılar, hangi beslenme biçimlerinin mide kanserini artırdığını veya azalttığını, ayrıca beslenmedeki bazı kritik besin öğelerinin bu ilişkiyi nasıl etkilediğini belirlemeyi amaçladı.
Araştırmanın Yöntemi
Çalışmaya toplam 1751 kişi katıldı (600 mide kanseri vakası ve 1151 sağlıklı birey). Katılımcıların diyet alışkanlıkları analiz edilerek “sağlıklı diyet modeli” ve “sağlıksız diyet modeli” olmak üzere iki temel beslenme modeli belirlendi. Daha sonra, bu modellerin mide kanseri üzerindeki doğrudan ve dolaylı etkileri incelendi. Araştırmada özellikle doymuş yağ asitleri, eklenmiş şeker, toplam lif ve sodyumun aracı etkileri değerlendirildi.
Sonuçlar
Araştırmada, sağlıksız diyet modelinin mide kanseri riskini artırdığı, sağlıklı diyet modelinin ise riski azalttığı tespit edildi. Sağlıksız diyette bulunan yüksek miktarda eklenmiş şeker, mide kanseri riskini artırmada önemli bir rol oynadı (riskin %7,3 ile %21,7’si eklenmiş şekerden kaynaklanıyor).
Diğer yandan, sağlıklı diyet modelinin mide kanserini azaltıcı etkisinin büyük ölçüde düşük sodyum tüketiminden kaynaklandığı ortaya çıktı (riskin azalmasının %52,4 ile %100’ü düşük sodyum tüketimi sayesinde gerçekleşti).
Lif ve doymuş yağ asitleri tüketiminin ise mide kanseri riski üzerinde anlamlı bir aracı etkisi görülmedi.
- Vaka-kontrol çalışması
- 600 Gastrik adenokarsinom vakası
- 377 endoskopik kontrol (endoskopi yapılan ancak kanser olmayanlar)
- 774 hastane kontrol grubu (başka sağlık nedenleriyle hastanede olan ancak mide kanseri olmayanlar)
Maruziyet (Exposure):
Araştırma, iki temel beslenme biçimini karşılaştırıyor:
- Sağlıklı Beslenme
Meyve, sebze, bakliyat, tam tahıllar ve balık ağırlıklı. - Sağlıksız Beslenme
İşlenmiş etler, kırmızı et, şekerli içecekler, fast food, kızarmış yiyecekler ve tatlılar ağırlıklı.
Aracılar (Mediators):
Bu iki farklı beslenme türünün mide kanseri riskini hangi besin bileşenleri üzerinden etkilediği incelenmiş:
- Doymuş yağ asitleri (SFA)
- Lif (Fiberler)
- Eklenmiş Şekerler
- Sodyum (Tuz)
Sonuçlar (Outcome):
- Sağlıklı Diyet:
- Eklenmiş şekerlerin ve sodyumun azaltılmasıyla mide kanseri riski azalıyor.
- Eklenmiş şekerlerin azaltılması kanser riskini %52,4 oranında düşürüyor.
- Sodyum azaltılmasıyla kanser riskinde %100 oranında azalma gözleniyor.
- Odds oranları (OR) da risk azalmasını destekliyor:
- Şekerler için OR=0,66
- Sodyum için OR=0,75
- Sağlıksız Diyet:
- Eklenmiş şekerler mide kanseri riskini artırıyor. Etkinin %7,3’ü şekerlerden kaynaklanıyor.
- Doymuş yağ asitleri (SFA) mide kanseri riskini artırıyor. Etkinin %21,7’si SFA kaynaklı.
- Odds oranları (OR) risk artışını destekliyor:
- Şekerler için OR=1,51
- Doymuş yağlar için OR=1,26
Mide Kanseri Riskini Artıran Gıdalar (Önceki Araştırmalar):
- Yüksek Tuz İçeren Gıdalar
- Salamura, turşu, tuzlanmış balık ve et gibi yüksek tuz içeriğine sahip besinler mide kanseri riskini artırıyor (Ngoan et al., 2002).
- İşlenmiş Etler ve Sosisler
- İşlenmiş ve tütsülenmiş etler mide kanseri ile ilişkilendirilmiştir (Lissowska et al., 2004).
- Fazla Karbonhidrat ve Rafine Tahıllar
- Beyaz ekmek, rafine tahıllar, pirinç ve nişastalı besinlerin fazla tüketimi mide kanseri riskini artırıyor (Ji et al., 1998).
- Yüksek Yağ İçeren Besinler (Doymuş Yağlar)
- Doymuş yağ ve kolesterol oranı yüksek gıdalar mide kanseri riskini artırıyor (Hu et al., 2015).
- Kızarmış ve Yağda Pişirilmiş Gıdalar
- Özellikle yağda kızartılmış yiyecekler mide kanseriyle ilişkilendirilmiştir (Ping, 2003).
- Fermente ve Turşulanmış Sebzeler
- Kore ve Çin’de yapılan çalışmalar, fermente sebzelerin mide kanseri riskini artırabileceğini göstermektedir (Ahn, 1997).
- Aşırı Sıcak Yiyecek ve İçecekler
- Çok sıcak çorba veya içecek tüketimi mide kanserine neden olabilir (Mathew et al., 2000).
- Nitrat ve Nitrit İçeren Besinler
- Özellikle sucuk, salam gibi işlenmiş etler ve bazı fast-food ürünlerinde bulunan nitratlar mide kanseri riskini artırıyor (Risch et al., 1985).
Genel Yorum ve Öneriler:
- Sağlıklı beslenme modeli mide kanserini önlemede güçlü bir koruyucu faktördür. Özellikle tuz ve şeker alımının azaltılması önemlidir.
- Sağlıksız beslenme modeli mide kanser riskini artırmaktadır. Buradaki temel zararlı bileşenler doymuş yağlar ve eklenmiş şekerlerdir.
- Toplum sağlığını geliştirmek için sebze-meyve tüketiminin artırılması, tuz ve şeker tüketiminin azaltılması kritik önemdedir.
- Bu bulgular, mide kanserini önlemek isteyen bireyler için somut beslenme önerileri oluşturmakta kullanılabilir.
Bu çalışma, mide kanserinin önlenmesi için diyet değişikliklerinin önemini bilimsel olarak destekliyor ve bu bilgilerin toplumla paylaşılması oldukça faydalı olacaktır.
Ne Anlama Geliyor?
Araştırma, yüksek miktarda işlenmiş et, gazlı içecek ve fast-food içeren beslenme biçimlerinin mide kanseri riskini artırdığını net olarak ortaya koyuyor. Sağlıklı olarak nitelendirilen ve sebze, meyve ve baklagillerden zengin beslenme tarzının ise mide kanseri riskini azalttığı görülüyor. Ayrıca, beslenmedeki yüksek sodyum miktarının kanser riskinde ciddi bir rolü olduğu ve özellikle azaltılması gerektiği vurgulanıyor.
Bu bulgular, mide kanserini önleme konusunda beslenme alışkanlıklarına odaklanan stratejilerin önemini ortaya koymaktadır.
Pratik Öneriler
- İşlenmiş gıdalardan ve fast-food tüketiminden uzak durun.
- Sebze, meyve ve baklagil tüketimini artırarak sağlıklı beslenme alışkanlığı kazanın.
- Eklenmiş şeker tüketiminizi azaltın.
- Sodyum tüketimini azaltmak için gıda etiketlerini dikkatle okuyun ve tuz tüketimini sınırlandırın.
Bu çalışma, mide kanserini önlemede beslenme alışkanlıklarının önemini açıkça ortaya koymaktadır ve toplum sağlığı açısından önemli bir referans niteliğindedir.
Kaynak: https://bmcmedicine.biomedcentral.com/articles/10.1186/s12916-024-03785-2