Kanser ölümlerinde düşüş devam etse de, 2025 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nde 2 milyon yeni kanser vakası ve 618 bin ölüm bekleniyor. Ancak, bazı etnik gruplar ve kadınlar arasındaki artan riskler dikkat çekiyor. Eşitsizlikler hala çözülmeyi bekleyen büyük bir sorun.
Türkiye’de aslında küçük bir ABD olduğu için bu istatistikler bizim açımızdan da önem taşıyor.
Çarpıcı Bulgular:
- Yeni Vaka Sayısı: 2025’te ABD’de günlük ortalama 5600 yeni kanser vakası bekleniyor.
- Ölüm Oranı: Kanser ölüm oranları 1991’den bu yana %34 oranında azaldı.
- Kadınlarda Artış: Kadınlarda kanser vakaları 50-64 yaş grubunda erkekleri geçti. 50 yaş altındaki kadınların kanser riski erkeklerden %82 daha yüksek.
- Eşitsizlikler:
- Yerli Amerikalılar arasında böbrek, karaciğer ve mide kanserinden ölüm oranları beyazlara göre 2-3 kat daha fazla.
- Siyah erkeklerde prostat kanserine bağlı ölüm oranı beyazlara göre 2 kat daha yüksek.
Kadınlara Dikkat:
- 2021 yılında 50 yaş altı kadınlarda akciğer kanseri vakaları, erkeklere kıyasla ilk kez daha yüksek seviyelere ulaştı.
Araştırmaya göre görülme oranı artan kanserler şunlardır:
- Kadınlarda meme kanseri:
- Kadınlarda meme kanseri görülme oranı 2000’li yıllardan itibaren artmaya devam ediyor. Son on yılda (2012–2021) meme kanseri insidansı yıllık %1 oranında artmıştır. Bu artış özellikle 50 yaş altındaki kadınlarda (%1,4/yıl) ve Hispanik (%1,6/yıl) ya da Asyalı Amerikalı ve Pasifik Adalı kadınlarda (%2,6/yıl) daha belirgindir.
- Uterus (rahim) kanseri:
- Uterin korpus kanseri insidansı 2000’li yıllardan bu yana yıllık %1 artmaktadır. Bu artışın obezite, fiziksel hareketsizlik ve azalmış doğum oranları gibi faktörlere bağlı olduğu düşünülmektedir.
- Karaciğer kanseri (kadınlarda):
- Karaciğer kanseri insidansı kadınlarda 2014 yılından bu yana yıllık %2 oranında artmaya devam etmektedir. Erkeklerde ise oranlar istikrarlı bir şekilde azalmaktadır.
- Ağız ve yutak kanserleri:
- Dil, bademcik ve orofarinks kanserleri gibi ağız ve yutak kanserlerinin görülme oranı yıllık %1,9 oranında artmaktadır. Bu artış genellikle insan papilloma virüsü (HPV) ile ilişkilidir.
- Pankreas kanseri:
- Pankreas kanseri insidansı her yıl yaklaşık %1 oranında artmaktadır.
- Kadınlarda melanom (cilt kanseri):
- Kadınlarda melanom insidansı, özellikle genç yaş grubunda, artış göstermiştir. Ancak son yıllarda genç kadınlarda oranlar istikrar kazanmıştır.
- Kadınlarda akciğer kanseri (65 yaş altı):
- Akciğer kanseri oranları, 2021 yılında 65 yaş altındaki kadınlarda erkeklerden daha yüksek olmuştur (15,7 vs. 15,4/100,000). Kadınlardaki artış, sigara içme oranlarının geçmişteki yükselişine bağlı olabilir.
- Kolorektal kanser (genç yetişkinlerde):
- Kolorektal kanser insidansı, özellikle 50 yaş altındaki yetişkinlerde yıllık %2,4 oranında artış göstermektedir. Bu artış, 1950’lerden sonra doğan bireylerin yaşam tarzlarındaki değişikliklerle ilişkilendirilmektedir.
Aynı araştırmaya göre, görülme oranı azalan kanserler şunlardır:
- Akciğer kanseri (erkeklerde ve genel popülasyonda)
- Akciğer kanseri insidansı erkeklerde ve genel popülasyonda azalmaya devam etmektedir. Bu azalma, sigara kullanımının azalmasına ve sigara karşıtı politikaların etkisine bağlanmaktadır.
- Kolorektal kanser (50 yaş üstü kişilerde)
- Kolorektal kanser insidansı 50 yaş ve üzeri bireylerde azalma göstermektedir. Bu, tarama yöntemlerindeki iyileşmeler ve erken teşhis oranlarının artmasıyla ilişkilendirilmektedir.
- Melanom (genç kadınlarda)
- Melanom insidansı genç kadınlarda (genellikle 50 yaş altı) düşüş eğilimindedir. Bu durum, güneşten korunma önlemleri ve farkındalık kampanyaları sayesinde güneşe maruz kalma davranışlarının değişmesiyle ilişkilendirilmektedir.
- Prostat kanseri
- Prostat kanseri insidansı azalmaktadır. Bunun bir nedeni, tarama ve erken teşhis stratejilerindeki değişikliklerdir; özellikle PSA (prostat spesifik antijen) testlerinin kullanımının sınırlandırılması, gereksiz teşhislerin önüne geçmiştir.
- Rahim ağzı (serviks) kanseri
- Rahim ağzı kanseri insidansı, HPV aşılarının yaygınlaşması ve serviks kanseri taramalarının artmasıyla birlikte azalmaktadır.
- Mide kanseri
- Mide kanseri insidansı, gelişmiş ülkelerde daha temiz su kaynaklarına erişim, soğutma teknolojilerinin yaygınlaşması, tuzlu ve işlenmiş gıda tüketiminin azalması gibi nedenlerle azalmaya devam etmektedir.
- Kadınlarda mesane kanseri
- Kadınlarda mesane kanseri oranları azalma eğilimindedir. Bu durum sigara içme oranlarındaki genel düşüşle ilişkilendirilmektedir.
- Non-Hodgkin lenfoma (bazı alt türlerinde)
- Non-Hodgkin lenfoma insidansı genel olarak istikrar göstermekte ya da bazı alt türlerde azalmaktadır. Bu durum, tedavi yöntemlerindeki ilerlemeler ve bağışıklık sistemine yönelik farkındalığın artmasıyla ilişkilendirilmektedir.
- Kronik miyeloid lösemi (CML)
- Kronik miyeloid lösemi insidansı, hedefe yönelik tedavi yöntemleri ve gelişmiş tarama protokolleri sayesinde azalma eğilimi göstermektedir.
Ölüm Oranı Azalan Kanser Türleri:
- Akciğer Kanseri:
- 1990’dan bu yana erkeklerde %61, 2002’den bu yana kadınlarda %38 oranında azalma görülmüştür.
- Azalma, sigara kullanımının azalması, erken teşhis ve tedavi yöntemlerindeki ilerlemelerle ilişkilidir.
- Kolorektal Kanser:
- Erkeklerde 1980’den bu yana %55, kadınlarda 1969’dan bu yana %60 oranında azalma.
- Risk faktörlerinin azalması, tarama programlarının yaygınlaşması ve tedavi gelişmeleri önemli rol oynamıştır.
- Meme Kanseri (Kadın):
- 1989’dan bu yana %44 oranında azalma görülmüştür.
- Tarama programları ve gelişmiş tedavi seçenekleri bu düşüşe katkı sağlamıştır.
- Prostat Kanseri:
- 1993’ten bu yana ölüm oranı %52 oranında azalmıştır.
- PSA taraması ve tedavi yöntemlerindeki ilerlemeler bu düşüşte etkili olmuştur.
- Melanom:
- İleri tedavi yöntemleri sayesinde ölüm oranı 2013-2017 yılları arasında yıllık %6.1 azalmış, 2017-2022 arasında bu düşüş yavaşlayarak %1.4 oranında devam etmiştir.
- Lösemi ve Böbrek Kanseri:
- Gelişmiş tedavi protokolleri sayesinde ölüm oranlarında düşüş kaydedilmiştir.
Ölüm Oranı Artan Kanser Türleri:
- Pankreas Kanseri:
- 1930’lardan bu yana ölüm oranı kademeli olarak artmıştır ve şu anda erkeklerde 100,000 kişide 13, kadınlarda ise 10 oranında ölüme neden olmaktadır.
- İlerlemiş evrelerde teşhis ve tedavi seçeneklerinin sınırlı olması bu artışı açıklamaktadır.
- Rahim (Uterin Korpus) Kanseri:
- 2013-2022 arasında ölüm oranı yıllık %1.5 artmıştır.
- Artış, obezite, fiziksel aktivite eksikliği ve geç teşhis gibi faktörlere bağlanmıştır.
- Karaciğer Kanseri:
- Erkeklerde 2018-2022 arasında ölüm oranı düşmeye başlasa da, kadınlarda yıllık %0.7 oranında artış devam etmektedir.
- Ağız ve Boğaz Kanserleri (Dil, Bademcik, Orofarenks):
- İnsan Papilloma Virüsü (HPV) ile ilişkilendirilen bu kanser türlerinde ölüm oranları yıllık %2 artış göstermiştir.
- Rahim Ağzı Kanseri (Genç Kadınlar):
- HPV aşılarının uygulanmaya başlamasından önceki nesillerde tarama eksikliği nedeniyle artış rapor edilmiştir.
Amerikan Kanser Derneği’nin (American Cancer Society) 2025 yılına dair yayımladığı rapor, kanser istatistikleri ve eğilimleri hakkında önemli veriler sunmaktadır. İşte bu rapordan öne çıkan 20 istatistiksel bilgi:
- Yeni Kanser Vakaları ve Ölümler:
- 2025 yılında ABD’de yaklaşık 2.041.910 yeni kanser vakası teşhis edilmesi ve 618.120 kanser kaynaklı ölüm gerçekleşmesi beklenmektedir.
- Kanser Ölüm Oranlarındaki Azalma:
- 1991’den bu yana kanser ölüm oranlarında %34’lük bir azalma kaydedilmiştir, bu da yaklaşık 4,5 milyon ölümün önlenmesi anlamına gelmektedir.
- Kadınlarda Artan Kanser Oranları:
- 50-64 yaş arası kadınlarda kanser insidansı erkekleri geçmiştir.
- 50 yaş altındaki kadınlar, aynı yaştaki erkeklere göre %82 daha yüksek kanser teşhisi alma olasılığına sahiptir; bu oran 2002’de %51 idi.
- Meme Kanseri Artışı:
- Meme kanseri vakaları 2012-2021 yılları arasında yıllık yaklaşık %1 oranında artmıştır.
- Bu artış özellikle 50 yaş altındaki kadınlar ve Hispanik, Asyalı Amerikalı ve Pasifik Adalı kadınlar arasında belirgindir.
- Akciğer Kanseri Eğilimleri:
- Akciğer kanseri insidansı genel olarak azalırken, 65 yaş altındaki kadınlarda erkeklere göre daha yüksek oranlar görülmektedir.
- Rahim Ağzı Kanseri Artışı:
- 30-44 yaş arası kadınlarda rahim ağzı kanseri vakaları 2013-2021 yılları arasında %11 oranında artmıştır.
- Obezitenin Etkisi:
- Obezite, kadınlar arasında erkeklere göre daha yaygındır (%40’a karşı %35) ve bu durum bazı kanser türlerinin artışına katkıda bulunmaktadır.
- Alkol Tüketimi ve Kanser Riski:
- Alkol tüketimi, meme, kolorektal, karaciğer, mide ve baş-boyun kanserleri riskini artırmaktadır.
- Erken Teşhis ve Tarama:
- Meme kanseri tarama yaşının 50’den 40’a indirilmesi, daha erken teşhislere olanak tanımaktadır.
- Kanserden Ölüm Oranları:
- Akciğer kanseri, kanser kaynaklı ölümlerin başında gelmektedir ve günde 350’den fazla ölüme neden olmaktadır.
- Sigaranın Etkisi:
- Sigara içen bireylerin akciğer kanserine yakalanma olasılığı, hiç içmeyenlere göre yaklaşık 25 kat daha fazladır.
- Prostat Kanseri Eğilimleri:
- Prostat kanseri insidansı, tarama ve teşhis stratejilerindeki değişiklikler nedeniyle azalmaktadır.
- Çocuk ve Ergen Kanserleri:
- Son 20 yılda çocuk ve ergenlerde kansere bağlı ölüm oranı %24 azalmıştır.
- HPV Aşısının Etkisi:
- HPV aşısı yaptıran 20-24 yaş arası kadınlarda rahim ağzı kanseri insidansı %65 oranında azalmıştır.
- Etnik ve Irksal Eşitsizlikler:
- Siyah erkeklerde prostat kanserine bağlı ölüm oranları, diğer etnik ve ırk gruplarına göre 2 ila 4 kat daha yüksektir.
- Siyah kadınlar, meme ve rahim kanserinden beyaz kadınlara göre %40 daha yüksek ölüm oranlarına sahiptir.
- Pankreas ve Karaciğer Kanseri Ölümleri:
- Pankreas ve karaciğer kanserlerine bağlı ölüm oranları artış göstermektedir.
- Kolorektal Kanser Artışı:
- 50 yaş altındaki bireylerde kolorektal kanser vakaları artmaktadır.
- Melanom Eğilimleri:
- Genç kadınlarda melanom insidansı düşüş eğilimindedir.
- Kanserden Korunma:
- Tüm kanser vakalarının yaklaşık %40’ı, sigara ve alkol kullanımı, obezite, fiziksel hareketsizlik ve sağlıksız beslenme gibi değiştirilebilir risk faktörleriyle ilişkilidir.
- Küresel Kanser Yükü:
- 2040 yılına kadar dünya genelinde yaklaşık 28,4 milyon yeni kanser vakası beklenmektedir, bu da 2020’ye göre %47’lik bir artış anlamına gelmektedir.
Pratik Öneriler:
- Tarama Testlerini İhmal Etmeyin: Kanser tarama programlarına katılarak erken teşhis şansını artırabilirsiniz.
- Sigara Kullanımını Bırakın: Sigara içenlerde akciğer kanseri ölüm riski 85 kat daha fazla.
- Sağlıklı Beslenme: Aşırı işlenmiş gıdalardan uzak durun. Meyve ve sebze tüketimini artırın.
- Düzenli Egzersiz Yapın: Haftada en az 150 dakika orta yoğunlukta fiziksel aktivite yapmaya özen gösterin.
Araştırmanın Önemi:
Kanser ölümlerindeki genel düşüş umut verici olsa da, eşitsizlikler toplum sağlığını tehdit etmeye devam ediyor. Özellikle etnik gruplar arasında farkların azaltılması için sağlık hizmetlerine erişimin artırılması büyük önem taşıyor. Kadınlarda erken teşhis ve tarama programlarının yaygınlaştırılması gerekiyor.
Kanserin önlenebilir nedenleri arasında sigara, kötü beslenme ve fiziksel hareketsizlik ilk sıralarda yer alıyor. Sağlıklı bir yaşam tarzını benimsemek, kanser riskinizi azaltmak için yapabileceğiniz en etkili adımlardan biri. Özellikle 40 yaş üstü bireyler düzenli olarak doktor kontrollerine gitmelidir.
https://acsjournals.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.3322/caac.21871