Koronavirüs enfeksiyonu bazen haftalar hatta günlerce devam eder. Uzun Kovid terimi yavaş yavaş netleşiyor. Peki uzun Kovid nedir? Kimlerde görülür? Neden kovid bazı kişilerde uzun seyreder? Uzun kovid olanlar neler yapmalı?
Zona’yı hepimiz duymuşuzdur, aslında Zona suçiçeği hastalığına neden olan “Varicella zoster” adlı virüsün meydana getirdiği sinir iltihabıdır. Çocukluk dönemi bulaşıcı hastalıklarından biri olan suçiçeği, ilerleyen yaşlarda zona olarak yeniden karşımıza çıkabilir. Yani yıllar önce bulaşan bir virüs yıllar sonra tekrar vücudumuzda etki gösterebilir.
Mevcut verilere göre , yeni koronavirüs olan SARS -CoV-2 ile enfekte olan ve COVID-19 geliştiren kişiler, semptomların ilk ortaya çıkmasından yaklaşık 2 hafta sonra bu hastalıktan kurtulabilir .
Bununla birlikte, giderek daha fazla insan, hastalığın geçmesi amaçlandıktan sonra haftalarca veya aylarca semptomlar yaşadıklarını bildiriyor
Bu fenomen o kadar yaygın görünüyor ki artık bir adı var: “uzun COVID”.
Hastalık neden uzun sürüyor?
Koronavirüs sadece akciğerleri etkileyen bir hastalık oluşturmuyor. ACE reseptörleri vücudun neresinde var ise onların hepsine saldırıyor.
Yani akciğerlerin dışında
Beyin dokusu
Kalp ve damar sistemi
Pankreas
Karaciğer
Deri
Testis
Barsaklar
Böbrekler
Göz
Ayak baş parmağı (Covid Toe) olarak belirtiler veriyor.
Virüsün bu sistemdeki etkilerini henüz yeni yeni tanımlıyoruz. Daha uzun etkilerini hakkında ise yeterince bilgimiz yok.
Virüsün uzun vadeli etkileri hakkında hala pek bir şey bilinmiyor
Şimdilik araştırmalar akut faz için 28 gün üzerinde duruyorlar… hastaların ne denli iyiymiş gibi görünseler de, PCR testleri negatifleşse dahi bu sürede bulaştırabildiklerini ifade eden çalışmalar var.
Koronavirüsün yaygın bir mutasyon tipi var: D614G Bu tipi vücuda girdikten sonra çıkıp gitmiyor. Aynen su çiçeğinin yıllar sonra tekrar Zona olarak çıkması gibi. Uygun zaman ve zeminde tekrar görülebiliyor.
Bu Öğrendiklerimizden dolayı da henüz ikinci kez PCR pozitif kişilerin tekrar enfeksiyona yakalanması mı yoksa halen vücutta bulunan virüsün tekrar aktive olması mı bunu bilmiyoruz.
Ama kliniğine bakarak hastalığı 3 grup şeklinde sınıflamalar başladı:
1. Akut tabloda: o ilk 14
2. Subakut tabloda miyokard infarktüsü, miyokardit ( oran:%78) sekonder diabet, beyin kanaması ve felç, böbrek süzme fonksiyonu bozulması, karaciğer fonksiyonu aksaması var. Bu belirtiler akut tabloyu takip eden 14 ila 28 gün sonra ortaya çıkıyor.
3. Kronik tablo da özellikle akciğer fonksiyon bozuklukları var. Akciğerde oluşan nedbe dokularına bağlı olarak. Keza subakut klinik tabloların doğal devamları da kronikleşme sürecinde manifest hale gelebiliyor.
Şu an hekimler zaten uzun vadeli hastalık belirtilerini hangi laboratuvar tetkikleriyle takip edelim, bunun üzerinde tartışıyor.
COVID-19 ‘uzun süreli’ hala bulaşıcı mı?
Kısa cevabı, COVID-19 hastalarının bulaşıcı olmayı ne zaman bıraktıklarını bilmiyoruz. Bir Çin araştırması , yalnızca hafif semptomlar yaşamasına rağmen 49 gün boyunca koronavirüs salgılayan bir hastanın ayrıntılarını bildirdi , böylece insanlar uzun süre bulaşıcı kalabilir.
20 Ağustos’ta yayınlanan bir araştırma , hastaneye kabul edilen koronavirüs hastalarının yaklaşık dörtte üçünün üç ay sonra devam eden semptomlara sahip olduğunu buldu
Bir hafta önce yayımlanan bir araştırmada İngiltere Ulusal Sağlık Araştırması Enstitüsü (NIHR), uzun Covid döneminin bazı hastalarda 7 ay ve hatta daha fazla sürdüğünü, belirtilerin bir fizyolojik alanda ortaya çıktığını söyledi.
İngilterede Bristol’daki Southmead Hastanesinde tedavi gören 110 hastadan neredeyse dörtte üçü (81) kontroller için geri çağrıldığında hala nefes darlığı, aşırı yorgunluk ve kas ağrıları gibi semptomlar yaşıyordu.
Genellikle uzun covid hastaları; ciddi sekelleri olanlar (tromboembolik komplikasyonlar gibi) ve genellikle yorgunluk ve nefes darlığının hakim olduğu spesifik olmayan bir klinik tabloya sahip olanlar şeklinde ikiye ayrılır.
Covid neden bazı insanlar için daha uzun sürüyor?
Net olarak bilinmiyor. Fakat araştırmalar, kişilerin antikor tepkilerinin farklılığı, bağışıklık sisteminin farklı tepki vermesiyle ilişkili olabileceğini düşünüyor
Ne yapmalı?
Uzun covid, genellikle dinlenme, uygun tedavi ve destek hizmetleri, birtakım egzersizler yoluyla kendiliğinden (yavaşça) iyileşir.
Uzun kovidde nefes darlığı sık görülmekte. Nefes darlığı, nefes egzersizleriyle iyileşme eğilimindedir. Nabız oksimetreleri Covid-19’dan sonra solunum semptomlarını değerlendirmek ve izlemek için son derece yararlı olabilir ve kişinin bunu evde kullanmasının herhangi bir anksiyeteye yol açtığına dair kanıt yoktur.
Sınırlı mevcut kanıtlar doğrultusunda, uzun covid’e sahip birçok hastanın herhangi bir uzmana ihtiyacı olmadan iyileşeceği tahmin edilmektedir.
