Meme Kanserini Önleyecek İlaç Var mı?

Angelina Jolie gibi meme kanserine yakalanmamak için göğüslerini aldırmak mı? Yoksa bir hap kullanmak mı?

İngiltere, meme kanserini önlemeye yönelik bir ilacı onayladı. Hastalığa yakalanma riski yüksek olan kadınlara, meme kanserinin önlenmesi için Türkiye’de de bulunan anastrozol ilacı verilecek.

Anastrazol, yıllardır meme kanserinin tedavisinde kullanılan bir ilaç. Ancak İngiltere, ilacı kullanım alanını genişleterek, sadece tedavide değil meme kanserinin önlenmesi için de kullanacak. Meme kanseri için orta veya yüksek risk altında olan yaklaşık 300.000 kadın bu ilaçtan yararlanabilecek.

İngiltere Ulusal Sağlık Sistemi NHS’den yapılan açıklamada, bu 300 bin kadından, sadece yüzde 25’inin ilacı alması durumunda İngilterede yaklaşık 2.000 meme kanseri vakasının önlenebileceği belirtildi.

Bu ilacın özellikleri nedir?

Ne oranda meme kanserini önlüyor? Kimler kullanmalı?

Başka ilaçlar da var mı? İlaçların yan etkileri neler? Şimdi gelin bu soruların cevaplarına bakalım.

Aslında 2023 başlarında İngiltere ilk kez bu tür kadınlar için önleyici tedbir olarak tamoksifen ve raloksifen ilaçlarını önerdi.

Ancak son araştırmalar, anastrozolün daha etkili olduğunu, daha az yan etkiye sahip olduğunu ve aynı derecede ucuz olduğunu gösteriyor; koruyucu hap tedavisinin toplam maliyeti yaklaşık 120 £ civarında.

Anastrozol ilacının patentinde meme kanserini önlemek için kullanım yok. Yani patent dışı olarak endikasyon dışı olarak kullanılıyor. Bunu da son araştırmalardan elde edilen verilere dayanarak yapıyorlar.

Araştırmalar ne gösterdi?

Araştırmalar ilacın, hastalık riskinin arttığı menopoz sonrası kadınlarda hastalığın görülme sıklığını neredeyse %50 oranında azalttığını gösteriyor.

Son çalışma, meme kanseri riski yüksek olan ve yaş ortalaması 59 olan yaklaşık 4.000 postmenopozal kadını inceledi. Yarısına günde 1 mg anastrozol, yarısına da plasebo verildi.

Beş yıllık takipte, plasebo grubundaki 85 kadında, anastrozol grubunda ise 40 kadında meme kanseri gelişti – Yani ilacın meme kanserini önleme başarısı yüzde 53′.

İngiltere’deki kanser Araştırmaları adlı hayır kurumu tarafından finanse edilen çalışma The Lancet tıp dergisinde yayımlandı.

Araştırmalar, uzun süre bir diğer ilaç olan tamoksifen alan bazı kadınların yan etkiler nedeniyle vaz geçildiğini gösteriyor.

İlaç nasıl etki gösteriyor?

Anastrozol, aromataz inhibitörleri adı verilen bir ilaç sınıfında bulunuyor.

Aromataz Enzimi nedir? Bu enzim östrojen üretiminde kilit rol oynar. Androjenleri (testosteron gibi hormonlar) östrojenlere dönüştürür.

Birçok meme kanseri, östrojen hormonu tarafından beslenir. Anastrozol, vücudun östrojen üretmesini önler ve tamoksifen gibi, ameliyattan sonra nüksü önlemek için yıllardır kullanılmaktadır.

Bazı meme kanserlerinin östrojen reseptörleri vardır (östrojen reseptörü pozitif veya ER-pozitif kanserler olarak adlandırılır), bu da östrojenin bu kanser hücrelerinin büyümesini artırdığı anlamına gelir.

Aromataz enzimi vücutta üretilen östrojen miktarını azaltırlar. Bu, özellikle vücudun östrojeninin çoğunun bu işlemle yapıldığı menopoz sonrası kadınlarda yararlıdır. Menopoz öncesi kadınlarda, yumurtalıklar birincil östrojen kaynağıdır ve aromataz inhibitörleri daha az etkilidir. Bu yüzden sadece menopoz sonrasıı kadınlarda kullanılır.

Kimler kullanabilir?

Kadınlar, iki ya da daha fazla kan bağı olan akrabalarında meme kanseri bulunması ya da 50 yaşından önce bu hastalığa yakalanmış bir anne ya da kız kardeşe sahip olmaları gibi kriterleri karşılamaları halinde yüksek risk altında kabul ediliyor.

İlacın yan etkileri neler?

Yaygın Yan Etkiler:

Sıcak Basması: Genellikle en yoğun olarak yüz, boyun ve göğüste görülen ani sıcaklık hissi.
Eklem ve Kas Ağrısı: Artralji (eklem ağrısı) ve kas ağrısı oluşabilir.
Zayıflık veya Yorgunluk: Alışılmadık derecede yorgun veya halsiz hissetme.
Ruh Hali Değişiklikleri: Bu durum depresyon ve ruh hali değişimlerini içerebilir.
Terlemede Artış: Gece terlemeleri dahil.
Bulantı ve Kusma: Çok yaygın olmamakla birlikte, bazı kişiler gastrointestinal rahatsızlık yaşayabilir.
Baş ağrısı: Hafiften şiddetliye kadar değişir.
Kemik Kaybı (Osteoporoz): Uzun süreli kullanım kemik yoğunluğunda azalmaya yol açabilir.

Daha Az Yaygın Ancak Daha Ciddi Yan Etkiler:

Kalp Problemleri: Kalp krizi veya anjina gibi, özellikle önceden kalp rahatsızlığı olan kişilerde.
Kolesterol Seviyelerinde Artış: Lipid profillerinin izlenmesi gerekli olabilir.
Kemik Kırıkları: Kemik mineral yoğunluğunun azalması nedeniyle.
Şiddetli Cilt Reaksiyonları: Nadirdir ancak alerjik reaksiyonlar ve diğer dermatolojik sorunları içerebilir.

İngiltere Kanser Araştırmaları Klinik Araştırma Direktörü Kate Law şunları söyledi: ‘Bu dönüm noktası niteliğindeki çalışma, anastrozolün, ortalama hastalık riski daha yüksek olan kadınlarda meme kanserini önlemeye yardımcı olmada değerli olabileceğini gösteriyor. Artık hangi kadınların anastrozolden en çok fayda göreceğini ve hangilerinin en az yan etkiye sahip olacağını tahmin edecek doğru testlere ihtiyacımız var.’ (Daily Mail)

61 yaşındaki Lesley-Ann Woodhams’a, hastalığa yakalanma riskinin yüksek olması ve ailede meme kanseri öyküsü bulunması nedeniyle meme kanserinin önlenmesi için endikasyon dışı anastrozol teklif edildi. Lesley-Ann, beş yıllık anastrozolün tamamını Ocak 2023’te tamamladı.

Şöyle dedi: “Annemin meme kanseriyle mücadelesini izlediğimden ve riskim çok yüksek olduğundan, anastrozol almak benim için kolay bir karardı. Anastrozol meme kanserine yakalanma riskimi azalttı, bu da sürekli endişelenmeden veya meme kanserine yakalanırsam ne olacağını düşünmeden bir hayat yaşayabileceğim anlamına geliyordu. Bu gerçekten bir hediyeydi, aileme ve kendime huzur verdi ve daha da önemlisi sabırsızlıkla bekleyebileceğim bir gelecek sağladı. Bu ilacı aldığım her gün için minnettarım; hayatımı değiştiriyordu. Anastrozol hayatımı planladığım gibi yaşamaya devam etmemi sağladı.”