Demir İlaçlarının 6 Yan Etkisi 

• En yaygın demir takviyesi yan etkileri mide bulantısı, kabızlık ve ishaldir. Bazı demir formlarının bu yan etkilere neden olma olasılığı diğerlerinden daha yüksektir.
• Demir takviyeleri ayrıca ağzınızda metalik bir tada neden olabilir ve dışkınızın rengini değiştirebilir. Bu yan etkiler rahatsız edici veya endişe verici olabilir, ancak genellikle zararlı değildirler.

Demir takviyeleri, kansızlığı tedavi etmek için vücudunuzun demir depolarını yenilemeye yardımcı olur. Türkiyede Demir sülfat, Demir glukonat, Demir fumarat, Demir dekstran, Demir sükroz gibi ilaçlar mevcut. Bugün demir ilaçlarının sık görülen yan etkilerine ve bu yan etkilerle nasıl başa çıkabilieceğimizi konuşacağız.

Demir ilaçları ne zaman etkisini gösterir?

Semptomların Düzelmesi: Yorgunluk, halsizlik gibi belirtiler genellikle tedaviye başladıktan sonraki 1-2 hafta içinde hafifler.

Hemoglobin Seviyesinin Normale Dönmesi: Anemi düzelmesi için ortalama 2-3 ay düzenli demir tedavisi gereklidir.

Demir Depolarının Dolması: Ferritin gibi demir depolarının normale dönmesi için tedavi genellikle 3-6 ay daha devam ettirilir.

Demir İlacının Etkisini Artırma Yolları

Sabah Aç Karnına

• Neden: Demir takviyeleri en iyi şekilde boş bir mide ile alındığında emilir. Yemek, özellikle kalsiyum içeren yiyecekler ve içecekler (ör. süt, peynir) demir emilimini azaltabilir.

C Vitamini ile Birlikte

• Neden: C vitamini demir emilimini artırır. Portakal suyu, çilek veya C vitamini takviyeleriyle birlikte almak faydalı olabilir.

Yatmadan Önce

• Neden: Gün boyunca mide rahatsızlığı yaşayan kişiler için, gece almak daha iyi bir seçenektir.
• Avantaj: Günlük aktiviteleri etkilemeden yan etkilerin hissedilmesini azaltabilir.

Yemeklerden 1-2 Saat Önce veya Sonra

• Neden: Yemekler sırasında alınan demir, özellikle kalsiyum, fitatlar (tam tahıllarda bulunur) ve polifenoller (çay, kahve) nedeniyle daha az emilir.

Kaçınılması Gerekenler

• Kalsiyum Takviyeleri ile Aynı Anda: Kalsiyum, demir emilimini önemli ölçüde engeller.
• Çay veya Kahve ile: Bu içecekler, demirin biyoyararlanımını düşürebilen tanen içerir.
• Lifli Gıdalar ile: Lif, demirin emilimini yavaşlatabilir.

Dişlerde siyahlaşma görülebilir. Bu nedenle kullanıldıktan sonra ağız bol su ile çalkalanmalıdır

Demir ilaçları kilo aldırır mı?

Demir ilaçları doğrudan kilo aldırmaz, ancak dolaylı etkiler nedeniyle bazı kişilerde kilo artışı gözlemlenebilir. Demir eksikliği anemisi sırasında metabolizma yavaşlar ve iştah azalabilir; bu durum demir takviyesiyle düzeldiğinde iştah artışı veya enerji düzeylerinde değişiklikler meydana gelebilir. Ayrıca, demir takviyeleri kabızlık ve şişkinlik gibi sindirim sorunlarına yol açarak kilo alımı hissi yaratabilir. Bu etkiler genellikle yaşam tarzı ve beslenme alışkanlıklarına bağlıdır. Dengeli bir diyet, porsiyon kontrolü ve yeterli su tüketimi, bu durumların yönetilmesine yardımcı olabilir.

YAN ETKİLER

1. Mide Bulantısı
Demir takviyesi kullanıyorsanız, mide bulantısı en sık karşılaşılan yan etkilerden biri olabilir. Demiri genelde aç karnına almak en iyisidir, ama bu size rahatsızlık veriyorsa az bir şeyler atıştırarak da alabilirsiniz. Tabii, süt ürünleri, kafeinli şeyler ya da yüksek lifli gıdalardan (mesela tam tahıllar veya çiğ sebzeler) uzak durmanız iyi olur. Çünkü bu tür yiyecekler demirin vücutta emilimini zorlaştırabiliyor. Ayrıca günlük dozunuzu ikiye bölmek de mide bulantısını hafifletmeye yardımcı olabilir.

En çok kullanılan demir çeşitleri (feröz sülfat ve feröz glukonat gibi) genelde demir tuzları olarak bilinir ve bunlar mide bulantısı ya da diğer mide rahatsızlıklarına daha çok neden olabilir.

Ama şelatlı demir ürünleri (mesela ferröz bisglisinat) veya hem demir polipeptidi gibi seçenekler, mideye daha nazik davranan ürünler arasında yer alıyor.

2. Kabızlık

Demir bağırsaklarda emilirken, sindirilmeden kalan demir partikülleri bağırsak hareketlerini yavaşlatabilir ve kabızlığa neden olabilir.
Demir takviyesi kullandığınızda kabızlık da sık yaşanabilir.

Bunu önlemek ya da hafifletmek için bol bol su içmek, düzenli hareket etmek ve yeterince lifli gıdalar tüketmek faydalı olabilir. Eğer bu yöntemler işe yaramazsa, reçetesiz satılan bir dışkı yumuşatıcı (örneğin, docusate sodyum ya da Colace) kullanmayı düşünebilirsiniz.

Yine de kabızlık devam ediyorsa, bir doktora danışmanın zamanı gelmiş demektir. Çünkü tedavi edilmezse kabızlık daha ciddi bir soruna dönüşebilir. Eğer kabızlıkla birlikte şiddetli mide ağrısı, kusma veya rektal kanama gibi belirtiler yaşarsanız, hiç beklemeden acil tıbbi yardım almanız gerekir.

3. İshal
Demir takviyeleri bazen kabızlığa neden olurken, bazı kişilerde tam tersi şekilde ishal yapabilir.

Eğer ishal yaşıyorsanız, susuz kalmamak için bol bol sıvı içtiğinizden emin olun. Yağlı veya kızarmış yiyeceklerden, kafeinli içeceklerden ve alkolden uzak durmak da faydalı olur. Gerekirse, loperamid (Imodium AD gibi) gibi reçetesiz satılan bir ishal ilacı kullanmayı düşünebilirsiniz.

Ama ishal birkaç günden uzun sürüyorsa, bir doktora anışmanız önemli. Doktorunuz semptomlarınızı hafifletmek için farklı bir dozaj ya da başka bir demir takviyesi türü önerebilir.

Eğer ishalle birlikte şiddetli karın ağrısı veya ateşiniz de varsa, bu daha ciddi bir sorunun işareti olabilir. Böyle bir durumda hemen tıbbi yardım alın.

4. Metalik Tat
Demir bir metal olduğu için, demir takviyesi aldıktan sonra ağzınızda metalik bir tat oluşması oldukça normaldir. Hatta bazı kişiler için bu tat o kadar rahatsız edici olabilir ki takviyeyi almaktan vazgeçmek isteyebilirler.

Bu durumu hafifletmek için demir aldıktan sonra şekersiz bir sakız çiğneyebilir ya da ağzınızı gargara ile çalkalayabilirsiniz. Ayrıca, bu sorunu daha az yaşatacak başka bir demir takviyesi türü için eczacınıza danışabilirsiniz.

5. Dışkı Renginde Değişiklik
Demir takviyeleri kullanırken dışkınızın koyu yeşil ya da siyah renkte görünmesi sıkça görülen bir durumdur. İlk başta endişe verici görünebilir, ama genelde bu ciddi bir şey değildir.

Ancak, nadir durumlarda demir takviyeleri mideye zarar verip kanamalara yol açabilir. Siyah ve katranlı dışkı kanama belirtisi olabileceğinden, dışkınızda bir değişiklik fark ederseniz ve neyin sebep olduğundan emin değilseniz, bir sağlık uzmanına danışmanız iyi olur.

6.Mide Hasarı

Demir takviyeleri bazı insanlarda mide bulantısı ve mide ekşimesine sebep olabilir. Eğer bu belirtiler ihmal edilirse, demir takviyeleri zamanla midenizin iç yüzeyine zarar verebilir ve ülsere yol açabilir. Bu yüzden mideyle ilgili belirtileri fark eder etmez önlem almak en iyisidir.

Mide ülserinin en yaygın belirtisi, üst karın bölgesinde yanma hissi veren bir ağrıdır. Bu ağrı genellikle mideniz boşken daha kötü hissedilir ve yemek yedikten sonra rahatlama sağlar. Ülser nedeniyle oluşan kanama ise dışkınızın siyah ve katran gibi olmasına yol açabilir. Eğer bu belirtileri yaşıyorsanız mutlaka doktorunuza bildirin.

Demir takviyelerinin mideye zarar vermesi sık rastlanan bir durum değildir. Ancak, önerilen miktardan fazla demir alırsanız bu risk artabilir. Şiddetli durumlarda kan kusabilir ya da dışkınızda parlak kırmızı kan görebilirsiniz. Siz ya da tanıdığınız biri önerilen miktardan fazla demir aldıysa veya bu belirtilerden herhangi biri ortaya çıkarsa, hemen acil sağlık hizmetine başvurun.

Demir İlaçları Hangi İlaçlarla Alınmamalı?

1. Antiasitler ve Mide Koruyucular

• Örnekler: Alüminyum, magnezyum, kalsiyum içeren antiasitler; proton pompa inhibitörleri (omeprazol, pantoprazol) ve H2 reseptör antagonistleri (ranitidin).
• Etkisi: Mide asidini azaltarak demirin emilimini olumsuz etkiler.
• Öneri: Antiasitler veya mide koruyucular demir ilacından en az 2 saat önce veya 2 saat sonra alınmalıdır.

2. Tetrasiklin ve Kinolon Grubu Antibiyotikler

• Örnekler: Tetrasiklin, doksisiklin (tetrasiklin grubu); siprofloksasin, levofloksasin (kinolon grubu).
• Etkisi: Demir bu ilaçlarla birleşerek şelat oluşturur, her iki ilacın da emilimini azaltır.
• Öneri: Bu antibiyotiklerle demir ilaçları arasında en az 2-4 saatlik bir ara bırakılmalıdır.

3. Kalsiyum ve Magnezyum İçeren Takviyeler

• Örnekler: Multivitaminlerde veya bağımsız kalsiyum/magnezyum takviyelerinde bulunur.
• Etkisi: Demir emilimini azaltabilir.
• Öneri: Bu tür takviyeler demir ilacından en az 2 saat önce veya sonra alınmalıdır.

4. Çinko ve Bakır İçeren Takviyeler

• Etkisi: Demirle rekabet ederek emilimini azaltabilir.
• Öneri: Çinko veya bakır takviyesi alıyorsanız, demirle aralarında zaman bırakın.

5. Levotiroksin (Tiroid Hormonu İlacı)

• Etkisi: Demir, levotiroksinin emilimini azaltabilir ve ilacın etkisini düşürebilir.
• Öneri: Levotiroksin demir ilacından en az 4 saat önce veya sonra alınmalıdır.

6. Parkinson İlaçları

• Örnekler: Levodopa, karbidopa.
• Etkisi: Demir bu ilaçların emilimini azaltabilir.
• Öneri: Demir ve bu ilaçlar arasında birkaç saatlik bir ara bırakılmalıdır.

7. Kan Sulandırıcılar

• Örnekler: Aspirin, varfarin.
• Etkisi: Kanama riskini artırmaz, ancak demir eksikliği nedeniyle kullanılan tedaviye etkisi olabilir. Doktor kontrolü önemlidir.
• Öneri: Doktorunuzun önerisine göre hareket edin.

8. Diğer Etkileşimler

• Çay, Kahve, Süt ve Soya Ürünleri: Bu ürünler demir emilimini önemli ölçüde azaltır.
• Yüksek Lifli Besinler: Lifli gıdalar demirin bağırsaklarda emilimini azaltabilir.
• Antihipertansif İlaçlar: ACE inhibitörleri (ör. enalapril) demir takviyesi ile etkileşime girebilir.