Prediyabet, kan şekeri seviyelerinizin normalden yüksek olduğu ancak diyabet teşhisi konacak kadar yüksek olmadığı anlamına gelir. Prediyabet genellikle zaten bir miktar insülin direnci olan veya pankreastaki beta hücreleri kan şekerini normal aralıkta tutmak için yeterli insülin yapmayan kişilerde görülür. Yeterli insülin olmadan, ekstra glikoz hücrelerinize girmek yerine kan dolaşımınızda kalır.
Prediyabetli kişilerde önümüzdeki 5 ila 10 yıl içinde diyabet geliştirme olasılığı %50’ye kadar çıkmaktadır.
2022 yılında yapılan bir araştırmaya göre prediyabet ve kalp krizi arasında kuvvetli bir ilişki bulunuyor. Yani prediayabet tedavi edilmezse kalp krizine yol açabilir. Bu araştırmada normal insanlara göre prediabetlilerin kalp krizi geçirme olasılığı %25 arttış olarak bulundu.
İnsülin direnci nedir?
İnsülin direnci, kaslarınızdaki, yağınızdaki ve karaciğerinizdeki hücrelerin insüline iyi yanıt vermemesi ve kanınızdan kolayca glikoz alamamasıdır. Sonuç olarak, pankreasınız glikozun hücrelerinize girmesine yardımcı olmak için daha fazla insülin üretir. Pankreasınız, hücrelerinizin insüline verdiği zayıf tepkinin üstesinden gelmeye yetecek kadar insülin üretebildiği sürece, kan şekeri düzeyleriniz sağlıklı aralıkta kalacaktır.
Kimler prediyabet riski altındadır?
Prediyabet için risk faktörleriniz varsa, kan şekerinizi düzenli olarak kontrol etmelisiniz. Bu prediyabet kontrolleri çok önemlidir çünkü prediyabetin genellikle hiçbir semptomu yoktur. Yıllarca prediabetli olup, bu durumu hiç bilmeden yaşayabilirsin. Prediyabetle yaşayan bu insanların %80’inden fazlası, bu durumdan habersiz yaşıyor.
Aşağıdakilerden dolayı daha yüksek prediyabet riski altında olabilirsiniz:
- Yaş (45 yaş ve üstü olmak).
- Tip 2 diyabetli ebeveyn veya kardeş.
- Etnik köken: Afrikalı-Amerikalı, Hispanik, Kızılderili, Asyalı-Amerikalı ırk
- Gebelik diyabeti yaşamak
- Polikistik over sendromu (PKOS )
- Steroidler , bazı antipsikotikler ve bazı HIV ilaçları gibi bazı ilaçlar.
- Cushing sendromu ve akromegali dahil olmak üzere hormonal durumlar .
- Uyku apnesi gibi uyku bozuklukları.
Prediyabet neden olur?
Pankreasınız insülin adı verilen bir hormon üretir. İnsülin, kan şekerinin (glikoz) hücrelerinize girmesini sağlar, böylece vücudunuz glikozu enerji olarak kullanabilir. Prediyabette, hücreleriniz insüline olması gerektiği gibi yanıt vermez.
Prediyabet döngüsünde:
- Hücreler insüline dirençli hale gelir. İnsüline yavaş veya düşük yanıt verirler.
- Pankreasınız, hücrelerin yanıt vermesini sağlamaya çalışarak daha fazla insülin üretir.
- Bir süreliğine, ekstra insülin zayıf yanıtı telafi eder. Kan şekeri seviyeleri normal kalır.
- Sonunda, pankreasınız üretimi sürdüremez. Ekstra glikoz, hücrelerinize girmek yerine kanınızda kalır.
- Kan şekeriniz yükselmeye devam ediyor. Bu noktada, bir kan testi prediyabet gösterebilir.
- Tedavi olmazsanız, Tip 2 diyabet olabilirsiniz.
İnsülin direncine ne sebep olur?
Araştırmacılar, hücrelerin insüline dirençli hale gelmesine neyin neden olduğunu tam olarak anlamıyorlar. Ancak fazla kilolu olmanın ve fiziksel olarak hareketsiz olmanın şunlara katkıda bulunması mümkündür:
- Göbek yağı vücuttaki iltihaplanmayı artırabilir ve bu da insülin direncine yol açabilir.
- Egzersiz, vücudunuzda kan şekeri düzeylerini dengede tutmaya yardımcı olan değişikliklere neden olur. hareket eksikliği bu dengeyi korumayı zorlaştırır.
Prediyabetin belirtileri nelerdir?
Çoğu insanda prediyabet belirtileri genellikle yıllarca görülmez. Prediyabet, Tip 2 diyabete dönüşene kadar görünmez olabilir.
Prediyabetli bazı kişiler şunları yaşayabilir:
- Acanthosis nigricans adı verilen koltuk altı veya sırt ve boyun yanlarında koyulaşmış cilt .
- Cilt lekeleri, küçük cilt büyümeleri.
- Diyabetle ilişkili retinopatiye yol açabilen göz değişiklikleri.
Prediyabet nasıl teşhis edilir?
Prediyabet için yapılan testler;
- Açlık kan şekeri, sekiz saat aç kaldıktan sonra (su dışında hiçbir şey yemeden veya içmeden) kanınızı test eden testtir.
- Son iki ila üç aydaki ortalama kan şekeri seviyenizi sağlayan A1C testi.
Aşağıdaki durumlarda size prediyabet teşhisi konur:
- Açlık plazma glukoz testiniz 100 ila 125 mg/dL’dir (normal <100; diyabet 126 veya daha yüksektir).
- A1c testiniz %5,7 ila %6,4 mg/dL (normal < %5,7); diyabet %6,5 veya daha yüksek).
İnsülin direnci için bir test var mı?
Hastaneler genellikle insülin direnci testi yapmazlar. Mevcut test karmaşıktır ve esas olarak araştırma için kullanılır.
Prediyabetli insanlar için gelecek nedir?
Prediyabet; diyabet, kalp hastalığı ve felç geçirme riskinizi artırır. Ancak riskinizi azaltmak için adımlar atabilirsiniz. Şunlar gibi;
- Düzenli kan şekeri testleri ve ihtiyaç duyabileceğiniz diğer tarama testleri yaptırmak.
- Sağlıklı bir kilo için çalışmak.
- Düzenli egzersiz yapmak.
- İhtiyacınız olabilecek ilaçları almak.
Prediyabeti tersine çevirmek mümkün mü?
Evet mümkün. Hatta son zamalardaki araştırmalar Tip 2 Diyabet’in bile tamamen tersine çevrilebileceğini ortaya koyuyor. Şu videomda Diabeti tamamen tersine çeviren yöntemleri anlatmıştım:
Şimdi prediabeti tamamen tersine çeviren yöntemlere bir bakalım:
1-Diyet değişiklikleri
- Lifli gıdayı artırın: Lif , meyve ve sebzelerde, kepekli tahıllarda ve baklagillerde bulunan bir karbonhidrattır. Bağırsaklarınızı düzenlemenize yardımcı olur, ancak aynı zamanda kan şekerini kontrol etmeye, kolesterolü ve trigliseritleri düşürmeye ve sizi tok hissettirdiği için kilo vermenize yardımcı olur. Fasulye, mercimek, elma, armut, havuç, badem gibi daha fazla yiyecek ve brokoli ve ıspanak gibi sebzeler eklemek, diyetinize lif almanın kolay yollarıdır. Beyaz pirinç yerine esmer pirinç, beyaz makarna yerine tam buğday makarna gibi tercihler yapın.
- Düşük Glisemik Gıdalar: Prediyabetli kişilerde kan şekeri kontrolü ve kilo kaybı için yararlıdır. Bu diyetler, kan şekerinizi hızlı bir şekilde yükseltmeyen yiyeceklerdir. Yeşil sebzeler, meyveler, mercimek, çiğ havuç ve muz gibi yiyecekleri içerir.
- Porsiyon kontrolü: Birçok restoran gerekenden daha büyük porsiyonlar sunar ve insanlar tabakta daha büyük porsiyonlar olduğunda daha fazla yemek yeme eğilimindedir. Çok büyük öğünlerin olduğu ve paramızın karşılığını fazlasıyla aldığımız bir dünyada, porsiyon boyutları şişirilmiş ve gerçekçi olmaktan çıkmış, bu da aşırı yeme ve kilo sorunlarına yol açmaktadır.
- İçecekler: Ne yediğinize dikkat ediyor olsanız da, ne içtiğinize dikkat etmek de bir o kadar önemlidir. Soda gibi şekerle tatlandırılmış içeceklerin içilmesi, daha yüksek bir insülin direnci oluşumu ve daha yüksek prediyabet gelişme riski ile ilişkilendirilmiştir. Buna diyet veya night içecekler de dahildir. Günde üç porsiyondan fazla şekerle tatlandırılmış içecek içmek veya haftada ortalama altı porsiyon içmek, prediyabet geliştirme riskinin %46 daha yüksek olmasıyla ilişkilendirildi.
- Tarçın: 2020’de yapılan bir araştırmaya göre, tarçın prediyabetli kişilerde kan şekeri kontrolünü iyileştirir ve tip 2 diyabetin ilerlemesini yavaşlatabilir.
2-Aralıklı oruç:
Yeni bir araştırmaya göre, aralıklı olarak oruç tutan diyabetli kişilerin artık ilaca ihtiyacı olmayabilir. Bunu aşağıdaki videoda anlatmıştım:
Aralıklı orucun; kilo vermek, açlık glikozunu ve insülin seviyelerini düşürmek ve insülin direncini düşürmek için etkili bir araç olduğu bulunmuştur.
3-Egzersiz
Egzersiz olmazsa olmaz bir durum. Diğer tüm yapılanları yapsanıza egzersiz olmadan olmaz.
Fazla kilolu olmak veya obez olmak prediyabet için bir risk faktörüdür ve düzenli fiziksel aktivite kilo yönetimine yardımcı olabilir. Vücut ağırlığınızın %5 ila %7’sini kaybetmek bile tip 2 diyabet geliştirme riskinizi azaltabilir.
Egzersiz sadece kilo yönetimine yardımcı olmakla kalmaz, aynı zamanda vücudun insülini daha etkin kullanmasına yardımcı olur.
4-Yeterli uyku uyumak
Yeterli uyku almak genel sağlık için önemlidir. Uykusuzluk, insülin direnci ve prediyabet ile ilişkilidir. Bir kişinin uyku sırasında nefes almayı bıraktığı epizotlar yaşadığı uyku apnesinin ise , prediyabet ve diyabet gelişme riskini artırdığı bulunmuştur. Bunun nedeni, uyku apnesinin vücuttaki oksijen miktarını azaltarak glikoz seviyelerini ve insülin direncini olumsuz etkilemesidir.
5-Bazı tıbbi durumların tedavisi veya kontrolü
Yüksek kolesterol , prediyabet ile ilişkilidir ve prediyabeti tersine çevirmek için yapılan yaşam tarzı değişikliklerinin çoğu, yüksek kolesterolü tedavi etmeye de yardımcı olabilir. Yüksek kolesterol kalp problemlerine ve kalp krizlerine neden olabilir.
Hipertansiyon, genellikle diyabetle ilişkilendirilir. Ayrıca prediyabet için birçok risk faktörü ile ilişkilidir: obezite, hareketsiz yaşam tarzı ve zayıf beslenme.
Polikistik over sendromu (PKOS) olan kişiler genellikle insüline dirençlidir ve bu da tip 2 diyabet riskini artırır.
6-İlaç kullanabilirsiniz
Bazen ilaç gerekli olabilir. Amerikan Diyabet Derneği ve Endokrin Derneği , prediyabet için, özellikle obezitesi olan, 60 yaşın üzerinde olan veya gebelik diyabeti olanlar için metformin önermektedir. Bununla birlikte, birçok sağlık otoritesi ise aksini düşünüyor. Bunun nedeni, diyabetli kişilerin yaklaşık üçte ikisinin diyabet geliştirmemesi ve bu kişilerin çoğu için ilaç tedavisine başlamanın gereksiz olmasıdır.
7-Stres Yönetimi
Stres kan şekerini yükseltebilir ve kan şekerinin düzenlenmesini zorlaştırabilir. Stres ayrıca aşırı yemeyi ve genellikle pek sağlıklı olmayan rahat yiyeceklere ulaşmayı da tetikleyebilir.
8-D vitamini
Hindistan’da yapılan bir araştırmaya göre, diyet ve egzersizle birlikte D vitamini ve kalsiyum takviyesi, vücutlarında yetersiz D vitamini bulunan prediyabetik bireylerde tip 2 diyabeti önleyebilir.
